Χρήστος Ρούσσος
To 1976 o 19χρονος ναύτης Χρήστος Ρούσσος δολοφονεί τον εραστή του
Ανέστη Παπαδόπουλο, που τον πίεζε να βγει στην πορνεία. Η συντηρητική
κοινωνία της μεταπολίτευσης αναζητά το καινούργιο, αλλά σοκάρεται από το
σεξουαλικό έγκλημα και τις αποκαλύψεις για τον άγνωστο κόσμο του
Ζαππείου και της λεωφόρου Συγγρού. Είναι η ίδια εποχή, που ο πολιτικός
γάμος είναι αδιανόητος, οι αμβλώσεις απαγορεύονται και η μοιχεία αποτελεί
ποινικό αδίκημα. Δημοσιογράφοι και νομικοί περιγράφουν την ακροαματική
διαδικασία στο ναυτοδικείο, που καταδίκασε τον νεαρό ομοφυλόφιλο μέσα σε
συνοπτικές διαδικασίες σε ισόβια κάθειρξη. Την ίδια περίοδο, έρχεται στη
Βουλή νομοσχέδιο, το οποίο προβλέπει την εκτόπιση των ομοφυλοφίλων για
λόγους δημόσιας υγείας. Το γεγονός πυροδοτεί αλυσιδωτές αντιδράσεις στην
κοινωνία. Έκπληκτη η κοινή γνώμη παρακολουθεί ομοφυλοφίλους να
διαδηλώνουν στα Προπύλαια και τραβεστί να βγάζουν λόγους σε πλατείες.
Καταγγέλλουν δημόσια τις αποκαλούμενες «επιχειρήσεις αρετής» της
αστυνομίας στα στέκια τους. Ο σκηνοθέτης Γ. Κατακουζηνός, συνεργάζεται
με θαμώνες της Συγγρού και γυρίζει την ταινία «Άγγελος», βασισμένος στην
ιστορία του Χρήστου Ρούσσου, σοκάροντας κοινό και κριτικούς.
Η πολιτική «αλλαγή» του ’81 φέρνει κύμα ελπίδας και στις φυλακές ξεσπούν
εξεγέρσεις κρατουμένων, που καταγγέλλουν απάνθρωπες συνθήκες. Τότε ο
Χρήστος Ρούσσος αποκαλύπτει στο δημοσιογράφο Γ.Λιάνη τα βασανιστήρια
στις φυλακές Κέρκυρας. Ο ισοβίτης ξεκινά αγώνα για να πετύχει την
αποφυλάκισή του. Όμως, ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας Χρήστος
Σαρτζετάκης απορρίπτει την αίτηση για επανεξέταση της πρώτης δίκης. Ο
Χρήστος Ρούσσος κηρύττει απεργία πείνας που τον οδηγεί στα όρια του
θανάτου. Δημοσιογράφοι όπως η Λιάνα Κανέλλη, ξεκινούν πύρινη
αρθρογραφία, διανοούμενοι και στελέχη της Αριστεράς κάνουν απεργίαπείνας στα Προπύλαια για συμπαράσταση και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ
αιφνιδιάζεται.
Η κοινή γνώμη με κομμένη την ανάσα παρακολουθεί την υπόθεση να
εξελίσσεται σε πολιτικό θρίλερ, που κινδυνεύει να καταλήξει σε παραίτηση
του προέδρου της Δημοκρατίας και πτώση της κυβέρνησης του Ανδρέα
Παπανδρέου. Η απονομή χάριτος, που έρχεται από τον επόμενο πρόεδρο της
Δημοκρατίας Κ. Καραμανλή, δε θα θέσει τέλος στην ταραγμένη ζωή του
Χρήστου Ρούσσου. Ο ίδιος έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στη μεγαλύτερη
εξέγερση των φυλακών το 1990 και αρνείται να αποφυλακιστεί για λόγους
συμπαράστασης. Υπουργοί, πολιτικοί, δικηγόροι, δεσμοφύλακες, και
«πρωτοπαλίκαρα» μπλέκονται σε ένα ατελείωτο παιχνίδι διαπραγματεύσεων
και εντυπώσεων. Όταν τελικά ανοίγουν την πόρτα των φυλακών στον Χρήστο
Ρούσσο, ο ίδιος βγαίνει σε μια κοινωνία αλλαγμένη, που αρνείται να δεχτεί
στους κόλπους της έναν πρώην ισοβίτη.
Η Ταινία - αντιδράσεις
Η ταινία προκάλεσε μία σειρά αντιδράσεων, πριν καν γυριστεί. Αρχικά το
σενάριο απορρίφθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού υπό το φόβο
ενδεχόμενων αντιδράσεων, για να χρειαστεί στη συνέχεια η συνεδρίαση της
πενταμελούς επιτροπής που αποτελούσε το Ελληνικό ΚέντροΚινηματογράφου ώστε η ταινία να χρηματοδοτηθεί. Τελικά με ψήφους 4-1 η
πρόταση έγινε δεκτή, με μόνη μειοψηφούσα την εκπρόσωπο της Νέας
Δημοκρατίας, Φάνη Πάλλη - Πετραλιά.
Με το ξεκίνημα της προβολής, ο ίδιος ο Χρήστος Ρούσσος κατέθεσε αίτηση
ασφαλιστικών μέτρων ζητώντας τη διακοπή της με το σκεπτικό των
σεναριακών αυθαιρεσιών, καθώς στην πραγματικότητα ο ίδιος ουδέποτε
μεταμφιέστηκε σε τραβεστί, αντίθετα έφτασε ως το έγκλημα αρνούμενος να
δεχθεί τις σε βάρος του ασφυκτικές πιέσεις. Επιπλέον, ο σκηνοθέτης
παρουσίασε τα μέλη της οικογένειάς του να φέρονται και να αντιδρούν
διαφορετικά απ' ότι στην πραγματικότητα.
Ωστόσο ο ίδιος πολλά
χρόνια αργότερα
παραδέχθηκε ότι παρά την
παραποίηση των
γεγονότων, η προβολή της
ταινίας και η αποδοχή της
από τον κόσμο με την
παράλληλη μεταστροφή
της κοινής γνώμης που ως
τότε ήταν σε βάρος του,
τον βοήθησε
αποφασιστικά στην
προσπάθειά του να
διεκδικήσει στη συνέχεια
τον μετριασμό της ποινής
του και την απονομή
χάριτος.
Παρά τις διφορούμενες
κριτικές του Τύπου, η
ταινία γνώρισε πολύ
σημαντική εισπρακτική
επιτυχία, αγγίζοντας στην
πρώτη της προβολή μόνο
στους κινηματογράφους της Αθήνας και του Πειραιά τα 300 χιλιάδες εισιτήρια
(για την ακρίβεια 297.461), αριθμός εξαιρετικά μεγάλος αν ληφθεί υπ' όψιν
τόσο το θέμα της ταινίας, όσο και η συνολική κάμψη που αντιμετώπιζε την
εποχή εκείνη ο ελληνικός κινηματογράφος.
Διαγωνίστηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1982 και
απέσπασε τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σεναρίου και πρώτου ανδρικού
ρόλου για τον Μιχάλη Μανιάτη. Διαγωνίστηκε επίσης στο Φεστιβάλ των
Καννών το 1983 έχοντας αρνητική αντιμετώπιση από τους θεατές, ενώ πιο
αρνητική αντιμετώπιση δέχθηκε με την προβολή της στο Σικάγο, κυρίως από
ομοφυλοφιλικές οργανώσεις, οι οποίες δεν δέχθηκαν την ταύτιση
ομοφυλόφιλου - δολοφόνου.