.png "English"){kind=small}
CLIFF BURTON (27/9/1986 – 27/9/2012)
Είκοσι πέντε χρόνια έχουν περάσει από τον θάνατο του CliffBurton. Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν σε αρκετά νεαρή ηλικία άκουσα το “To live is to die” από το “…and justice for all”. Μου είχε προκαλέσει μεγάλη εντύπωση το πόσο συναίσθημα έβγαζε το συγκεκριμένο τραγούδι. Την επόμενη μέρα συνάντησα τον μεγαλύτερο σε ηλικία ξάδερφό μου που με είχε χώσει στον μαγικό κόσμο του heavy metal και του εξέφρασα τις σκέψεις μου. Όταν μου είπε ότι το συγκεκριμένο τραγούδι το είχαν γράψει οι METALLICA για τον θάνατο του μπασίστα τους Cliff Burton, γύρισα πίσω στο σπίτι και έβαλα τα κλάματα. Καμία άλλη μπάντα μέχρι σήμερα δεν μου έχει μεταδώσει ανάλογα συναισθήματα και πάντα όταν έπεφτε στην αντίληψή μου κάποια συνέντευξη που να αφορούσε τον Cliff ή όταν τον έβλεπα σε κάποιο bootleg video ανατρίχιαζα. Πολλοί είναι οι μουσικοί που έφυγαν άδικα και αρκετά νωρίς από την ζωή. ORandy Rhoads κι ο Chuck Schuldiner είναι αυτοί που έρχονται πρώτοι στο μυαλό μου. Ο τραγικός θάνατος του CliffBurton σε τόση νεαρή ηλικία σε συνδυασμό με το πρωτοποριακό του παίξιμο, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του και τη συμμετοχή του στα αγαπημένα άλμπουμ όλων των οπαδών των METALLICA, τον έκαναν να ξεχωρίζει απ’ όλους τους υπόλοιπους. Όχι, σ’ αυτό το αφιέρωμα δεν πρόκειται να πενθήσουμε για τον τραγικό χαμό του αλλά θα τιμήσουμε τη μνήμη του, 
εξιστορώντας τις σημαντικότερες στιγμές από την μέρα που τον αντίκρισαν για πρώτη φορά οιJames Hetfield και Lars Ulrich και φυσικά θα αναλύσουμε πτυχές του χαρακτήρα του που τον έκαναν τόσο αγαπητό σε όποιον είχε την τύχη να τον γνωρίσει. Όσον αφορά όλους εμάς που τον λατρέψαμε από την μουσική του δεν πρόκειται να τον ξεχάσουμε ποτέ κι όσο θα υπάρχουν τα τρία πρώτα άλμπουμ των METALLICA θα παραμένει αθάνατος. Ξεκινάμε...
εξιστορώντας τις σημαντικότερες στιγμές από την μέρα που τον αντίκρισαν για πρώτη φορά οιJames Hetfield και Lars Ulrich και φυσικά θα αναλύσουμε πτυχές του χαρακτήρα του που τον έκαναν τόσο αγαπητό σε όποιον είχε την τύχη να τον γνωρίσει. Όσον αφορά όλους εμάς που τον λατρέψαμε από την μουσική του δεν πρόκειται να τον ξεχάσουμε ποτέ κι όσο θα υπάρχουν τα τρία πρώτα άλμπουμ των METALLICA θα παραμένει αθάνατος. Ξεκινάμε...
To live is to die…
Ημερομηνία: 26 Σεπτεμβρίου 1986. Τόπος: Στοκχόλμη.Venue: Solnahallen.
Οι τελευταίες νότες του “Blitzkrieg” έχουν χαθεί στον σκανδιναβικό ουρανό. Με αυτή τους τη διασκευή στο ομώνυμο τραγούδι των N.W.O.B.H.M. θρύλων αποφάσισαν οι METALLICA να κλείσουν την τρίτη τους συνεχόμενη εμφάνιση στην Βόρεια Ευρώπη στα πλαίσια της πρώτης τους εκτεταμένης περιοδείας στην Γηραιά Ήπειρο έχοντας ως support τους ANTHRAX. “Thank you very much Stockholm. You’re fuckin’ crazy. We hope to be back real soon. See ya!”. Με αυτόν τον τρόπο αποχαιρέτησε τους οπαδούς ο James Hetfield, ιδιαίτερα χαρούμενος μιας και ήταν και η πρώτη συναυλία μετά από ακριβώς δύο μήνες που αναλάμβανε ξανά τα κιθαριστικά του καθήκοντα. Ήταν 26 Ιουλίου στο Evansville της Indiana όταν ο James έσπασε το χέρι του καθώς έκανε skateboard, ενώ οι METALLICA βρισκόντουσαν σε κοινή περιοδεία με τον Ozzy Osbourne. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ακυρωθεί η εκεί τους εμφάνισή τους, με τον John Marshall (σ.σ. τεχνικός κιθάρας του Kirk Hammett και μετέπειτα κιθαρίστας των METAL CHURCH) να αναλαμβάνει την ρυθμική κιθάρα για τις επερχόμενες εμφανίσεις τους. Με την κιθάρα ξανά στα χέρια του ο James Hetfield μαζί με τους Lars Ulrich, Kirk Hammett και φυσικά τον Cliff Burton και μ’ ένα άλμπουμ δυναμίτη όπως το “Master of puppets”, το οποίο είχε πουλήσει σχεδόν 45.000 αντίτυπα στην Σουηδία, προσέφεραν άλλο ένα φανταστικό show μπροστά στο φανατικό κοινό τους. Αφού μοίρασαν κάποια αυτόγραφα στους οπαδούς που τους περίμεναν, μπήκαν στο tour bus για ταξιδέψουν μέχρι τον επόμενο σταθμό της περιοδείας τους που ήταν η Κοπεγχάγη, στη γενέτειρα χώρα του drummer Lars Ulrich, τη Δανία. Εκεί πολλοί φίλοι και συγγενείς του Lars, τους περίμεναν με ανυπομονησία και για μετά την ζωντανή εμφάνισή τους, είχαν διοργανώσει ένα μεγάλο πάρτι.
Μέσα στο tour bus εκτός των METALLICA, ήταν ο tour manager Bobby Schneider, ο τεχνικοί κιθάρας, John Marshall και Aidan Mullen και ο τεχνικός των drums Flemming Larsen. Όπως ήταν φυσικά καθόντουσαν αραχτοί και τα πίνανε βλέποντας videos και κάποια στιγμή ανάμεσα στον Kirk Hammett και τον Cliff Burton υπήρξε ένας μικρός διαξιφισμός για το που θα κοιμηθούν. Έτσι πήραν μια τράπουλα και ο πρώτος που χαρτί τράβηξε ήταν ο Cliff. Το τραπουλόχαρτο που διάλεξε ήταν ο άσος μπαστούνι (σ.σ. ace of spades) και έτσι κέρδισε το δικαίωμα επιλογής, o οποίος διάλεξε να κοιμηθεί στην κουκέτα του Kirk. Οι δύο τελευταίοι που έπεσαν για ύπνο το συγκεκριμένο βράδυ ήταν ο Lars Ulrich και ο Cliff Burton. Ξημερώματα της 27ης Σεπτεμβρίου λίγο μετά τις πέντε, είκοσι χιλιόμετρα βόρεια της περιοχής του Ljungby με τον δρόμο να μην έχει καθόλου κίνηση ο οδηγός του λεωφορείου χάνει τον έλεγχο με αποτέλεσμα να ξεφύγει της πορείας του. Ο John Marshall αφηγείται το συμβάν: «Ήμασταν σε δρόμο διπλής λωρίδας. Το λεωφορείο κινήθηκε προς τα αριστερά και νομίζω ότι ο οδηγός προσπάθησε να στρίψει την ρόδα προς τα αριστερά ώστε να μας επαναφέρει στον δρόμο. Δυστυχώς όμως η ρόδα μάγκωσε και το λεωφορείο άρχισε να στριφογυρίζει. Εκείνη τη στιγμή η ουρά του λεωφορείου γλίστραγε παρά πολύ και αναπήδαγε πάνω στις ρόδες. Τότε ήταν που αρχίσαμε να ξυπνάμε. Εγώ αναπήδησα από την κουκέτα μου. Οι κουκέτες ήταν flat κρεβάτια και στηριζόντουσαν από ένα ξύλινο χείλος. Όταν το λεωφορείο άρχισε να κουνάει εγώ πετάχτηκα απέναντι. Με δυσκολία μπορούσα να περπατήσω. Πόναγα τόσο πολύ. Το λεωφορείο τελικά γλίστρησε στο χώμα έξω από τον δρόμο. Όταν οι ρόδες σταμάτησαν να γυρνούν το λεωφορείο βρέθηκε να κυλάει με την πλαϊνή πλευρά στο έδαφος.».
Αμέσως μετά άρχισαν να βγαίνουν έξω όσοι βρισκόντουσαν μέσα στο λεωφορείο, γυμνοί μόνο με τα εσώρουχά τους με την θερμοκρασία να βρίσκεται υπό του μηδενός χωρίς να έχουν συνειδητοποιήσει τι είχε μόλις συμβεί. Στον James Hetfield είχε χυθεί καυτός καφές από το μηχάνημα που βρισκότανε δίπλα του ενώ ο Kirk Hammett έχει δηλώσει αρκετές φορές ότι ενώ άκουγε τους πάντες να φωνάζουν και να κλαίνε, δεν άκουγε πουθενά τη φωνή του Cliff και τότε άρχισαν όλοι να ανησυχούν και να τον αναζητούν μέχρι που είδαν τα πόδια του να εξέχουν κάτω από το λεωφορείο. Αυτή η εικόνα στιγμάτισε την μπάντα και πολύ περισσότερο τον James Hetfield. Ήταν τόσο χαμηλή η θερμοκρασία όπου ο οδηγός στην προσπάθειά του να βρει κάτι για να ζεσταθεί τράβαγε την κουβέρτα που βρισκόταν ακριβώς δίπλα από το σώμα του Cliff, προκαλώντας τον θυμό του Kirk
και του James οι οποίοι πίστευαν ότι αυτός έφταιγε για το ατύχημα. Τον κατηγορούσαν ότι ήταν μεθυσμένος ενώ ο ίδιος έλεγε ότι γλίστρησε σε black ice (σ.σ. λεπτό στρώμα πάγου πάνω στον δρόμο). Τότε συνειδητοποίησαν οι περισσότεροι ότι κάτι κακό είχε συμβεί. Ο James όπως ήταν με το εσώρουχο και τις κάλτσες περπάτησε για κάποια μίλια ψάχνοντας για black ice. Η επιθυμία του να σκοτώσει τον οδηγό μέσα στα νεύρα του ήταν αρκετά έντονη. Όταν έφτασε η αστυνομία στο τραγικό σημείο συνέλαβαν τον οδηγό αλλά τον ελευθέρωσαν την επόμενη μέρα όταν μετά από ανακρίσεις φάνηκε ότι η αιτία του ατυχήματος ήταν ο πάγος που βρίσκονταν σε μία επικίνδυνη κλίση του δρόμου.
και του James οι οποίοι πίστευαν ότι αυτός έφταιγε για το ατύχημα. Τον κατηγορούσαν ότι ήταν μεθυσμένος ενώ ο ίδιος έλεγε ότι γλίστρησε σε black ice (σ.σ. λεπτό στρώμα πάγου πάνω στον δρόμο). Τότε συνειδητοποίησαν οι περισσότεροι ότι κάτι κακό είχε συμβεί. Ο James όπως ήταν με το εσώρουχο και τις κάλτσες περπάτησε για κάποια μίλια ψάχνοντας για black ice. Η επιθυμία του να σκοτώσει τον οδηγό μέσα στα νεύρα του ήταν αρκετά έντονη. Όταν έφτασε η αστυνομία στο τραγικό σημείο συνέλαβαν τον οδηγό αλλά τον ελευθέρωσαν την επόμενη μέρα όταν μετά από ανακρίσεις φάνηκε ότι η αιτία του ατυχήματος ήταν ο πάγος που βρίσκονταν σε μία επικίνδυνη κλίση του δρόμου.
Η πυροσβεστική κατάφερε να απεγκλωβίσει τους Aidan Mullen και Flemming Larsen οι οποίοι είχαν μείνει για τρεις ώρες μέσα στα συντρίμμια ενώ ο Lars Ulrich είχε σπάσει ένα δάχτυλο στο πόδι, o James είχε κάποιες γρατσουνιές, το ίδιο και ο Kirk μαζί με ένα μαυρισμένο μάτι ενώ του Bobby Schneider είχε «βγει» ο ώμος. Τα ασθενοφόρα τους μετέφεραν σε νοσοκομείο του Ljungby και αμέσως μετά σε κοντινό ξενοδοχείο όπου έμειναν για δυο μέρες. Εκεί τους ανακοινώθηκε ότι ο Cliff Burton ήταν νεκρός. Είχε πεταχτεί έξω από το παράθυρο και στην συνέχεια έπεσε πάνω του το λεωφορείο. Ήταν μόλις 24 ετών... Το σοκ ήταν πολύ μεγάλο για την μπάντα και το αλκοόλ ήταν η μόνη διέξοδος γι’ αυτούς το συγκεκριμένο διάστημα. Ο Kirk Hammett θυμάται ένα συγκεκριμένο περιστατικό: «Θυμάμαι στις τέσσερις το πρωί τον James να έχει κατέβει μεθυσμένος στον δρόμο και να ουρλιάζει, Cliff! Που είσαι; Όταν το άκουσα αυτό το πράγμα δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου.» Τα νέα δεν άργησαν να γίνουν γνωστά και όλη η metal κοινότητα πενθούσε τον άδικο και τραγικό χαμό του μεγάλου αυτού μπασίστα.
Σε συνέντευξή του στο fan-site των METALLICA, www.forwhommetallicatolls.org.ru,, ο ιδιοκτήτης της MegaforceRecords Johnny Zazula δίνει το στίγμα του σχετικά με το ποια ήταν η αντίδραση στην περιοχή του Bay Area όταν πληροφορήθηκαν τον θάνατο του Cliff Burton: «Τελευταία φορά είδα τον Cliff στο κοσμηματοπωλείο The Great Frogόταν οι METALLICA βρίσκονταν ακόμα στην Αγγλία. Εγώ κι η Marsha έπρεπε να γυρίσουμε για να δούμε μία μπάντα από το San Francisco με το όνομα LEGACY. Αργότερα έγιναν γνωστοί ως TESTAMENT. Βρισκόμασταν στο ξενοδοχείο όταν ο tour manager των ANTHRAX με πήρε στις δύο τα ξημερώματα και μου είπε ότι έγινε ένα ατύχημα και ο Cliffείναι νεκρός. Είχαμε στεναχωρηθεί πάρα πολύ, όπως και η κόρη μου Rikki Keigh, η οποία θυμόταν τον Cliff ως τον τύπο που πάντα ερχότανε και τις διάβαζε παραμύθια πριν πέσει για ύπνο. Εκείνο το βράδυ δεν μπορούσαμε να πέσουμε ξανά για ύπνο και πήγαμε στο προβάδικο των TESTAMENT. Ενώ όλες οι μπάντες του Bay Areaβρισκόντουσαν εκεί, καμία δεν έπαιζε. Αντιθέτως σε κάθε δωμάτιο υπήρχαν μπασίστες που προσπαθούσαν να μάθουν μέρη του Cliff. Περνάγαμε από όλα τα δωμάτια και από παντού ακουγότανε το “(Anesthesia)-Pullingteeth”».
Bang that head that doesn’t bang…
Ημερομηνία: Αύγουστος 1982. Τόπος: Hollywood, CA. Venue: Whisky A Go Go.
Ο Lars Ulrich μαζί με τον James Hetfield πηγαίνουν στοWhisky A Go Go club του Hollywood, σε μία από τις metalβραδιές που διοργανώνονταν εκεί και παρακολουθούν ζωντανά μία μπάντα από το San Francisco με το όνομαTRAUMA. Εκεί βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν κοκκινομάλλη τύπο, με παντελόνι καμπάνα να κάνει headbanging σα λυσσασμένος και να παίζει ένα μανιακό solo έχοντας έναν αρκετά στιβαρό -wall of sound- ήχο. Παθαίνοντας πλάκα με τον ήχο της κιθάρας, πλησιάζουν κοντά στη σκηνή κι αφού μετράνε τις χορδές συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για μπάσο. Ενθουσιασμένοι από το παίξιμό του ο James κι ο Lars συμφωνούν ότι έπρεπε να ζητήσουν από τον τύπο να έρθει στους METALLICA μιας και δεν ήταν ικανοποιημένοι από τον μπασίστα που είχαν τότε, τον Ron McGovney κι έτσι μετά το τέλος της εμφάνισή των TRAUMA, τον πλησιάζουν και του ζητούν να έρθει στη μπάντα. Ο Cliff, επειδή γι’ αυτόν μιλάμε τόση ώρα, αν και γούσταρε τους METALLICA, τους είπε ότι δεν ήθελε με τίποτα να παρατήσει το SanFrancisco, αφήνοντάς τους αιχμές να μεταφέρουν την έδρα τους στο Bay Area.
Οι TRAUMA βρισκόντουσαν στο Los Angeles για να βιντεοσκοπήσουν την εκεί τους εμφάνισή ώστε ο managerτους τότε, Tony Van Lit, να έχει ένα video υλικό για να μπορεί να μοιράσει στις διάφορες εταιρείες που είχε υπόψη του. Ο Tony Van Lit κάλεσε τον σκηνοθέτη, Don Wrege, όπου σήμερα τα μέλη των TRAUMA αμφισβητούν ότι είχε ασχοληθεί ποτέ του με την σκηνοθεσία και μαζί γυρίζουν ένα 19-λεπτοvideo. Το video έδειχνε την μπάντα πάνω στη σκηνή να παίζει στο κλασικό metal ύφος της εποχής, με τον CliffBurton να κλέβει άνετα την παράσταση από τους υπόλοιπους, παίζοντας ένα εντυπωσιακό solo μπάσο αλλά από την άλλη η παρουσία μιας γυναίκας κρεμασμένης πάνω σε έναν σταυρό όπως και η θυσία μιας άλλης, μόνο γέλια μπορούσαν να προκαλέσουν. Ο Cliff δεν ήταν ικανοποιημένος από το ύφος της μπάντας αφού προτιμούσε να κινείται σε πιο heavy φόρμες έτσι η πρόταση από τους METALLICA του φάνηκε ιδιαίτερα κολακευτική. Σα γέννημα-θρέμμα όμως του San Fransisco, όπως και αναφέραμε και προηγουμένως, ο Cliff δε θα άφηνε ποτέ και για κανέναν την αγαπημένη του πόλη. Ο σκηνοθέτης Don Wrege όπως κι ο κιθαρίστας των TRAUMA Mike Overton, ισχυρίζονται ότι ο James και ο Lars τους πλησίασαν όταν 
έκαναν πρόβες για το συγκεκριμένο video, τους συστηθήκανε κανονικά και αργότερα πλησίασαν τον Cliff Burton μιλώντας του για αρκετή ώρα κάτι που προκάλεσε εντύπωση στον MikeOverton. Έχοντας δει το video δεν απορώ που οι METALLICAέκαναν σαν τρελοί για να τον αποκτήσουν. Όταν οι TRAUMAεπέστρεψαν στο San Francisco, o Cliff δεν τους είπε για την πρόταση που του έγινε από τους Lars και James, αλλά συνέχισε να έχει επαφές με τον Lars Ulrich, ο οποίος δεν τον άφηνε σε ησυχία. Στο στρατόπεδο των METALLICA η σκέψη να μετακομίσουν στο San Francisco δεν τους φαινόταν κακή ιδέα αφού το Los Angeles ήταν πλέον η Μέκκα τουglam/poser metal και οι ίδιοι δεν είχαν καμία θέση εκεί πλέον.
Όταν ο ιδιοκτήτης της Metal Blade, Brian Slagel, στα πλαίσια προώθησης της συλλογής “Metal Massacre” οργάνωσε στις 18 Σεπτεμβρίου μία συναυλία στο The Stone club του SanFrancisco με τις μπάντες που συμμετείχαν στη συλλογή, οιMETALLICA έμειναν άναυδοι από την ανταπόκριση του κόσμου. Tα τραγούδια από το demo τους “No life ‘tilleather”, που είχε κυκλοφορήσει δύο μήνες πριν, ήταν γνώριμα στους metalheads του San Francisco και τα 200 άτομα που είχαν γεμίσει το club αποτελούσαν σύμφωνα με τον Lars Ulrich την πρώτη τους καλή συναυλία με αληθινούς οπαδούς και headbangers. Από τότε μία ιδιαίτερη σχέση αναπτύχθηκε μεταξύ των METALLICA και του Bay Area. Στην τρίτη τους εμφάνιση εκεί στις 29 Νοεμβρίου στοThe Old Waldorf club εμφανίστηκαν έχοντας ως support τους EXODUS και ήταν η πρώτη τους φορά που συναντήθηκαν με τον μελλοντικό τους κιθαρίστα κι αντικαταστάτη του Dave Mustaine, Kirk Hammett. Η αμέσως επόμενη εμφάνισή τους στο Mabuhay Garden θα αποτελούσε και την τελευταία τους με τον Ron McGovney αφού λίγες μέρες μετά, έμαθε για την πρόταση που είχαν κάνει στον Cliff Burton κι αποχώρησε από μόνος του.
Ο Lars ξανασυναντήθηκε με τον Cliff σχεδόν τρεις μήνες μετά την πρώτη τους φορά στο Whisky A Go Go, όταν οιTRAUMA έπαιξαν ξανά στο Hollywood και συγκεκριμένα στο Troubadour. Τότε ο Lars του ανακοίνωσε ότι συμφωνούν να μετακομίσουν στο San Francisco κι ο Cliff αποχώρησε από την μπάντα. Η ειρωνεία είναι ότι ο Cliff δεν τους το ανακοίνωσε αμέσως γιατί έφυγε μετά το πέρας της συναυλίας έφυγε με μία κοπέλα για το ξενοδοχείο ενώ τα υπόλοιπα μέλη πλακωνόντουσαν με το αγόρι της που έψαχνε τον Cliff προσπαθώντας να τον φυγαδεύσουν. Η μόνη ηχογράφηση των TRAUMA με τον Cliff Burton εκτός του video που προαναφέραμε, υπάρχει στην θρυλική συλλογή “Metal massacre II” με το τραγούδι “Such a shame” μαζί με μπάντες όπως οι ARMORED SAINT, SAVAGE GRACE,WARLORD, ALOHA (σ.σ. πρόκειται για τους VIXEN του Marty Friedman χωρίς την αποχώρηση της τραγουδίστριαςKim La Chance) και κάποιες άλλες πιο άγνωστες. Υπενθυμίζουμε ότι και η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση τωνMETALLICA ήταν επίσης στο πρώτο μέρος της συλλογής “Metal Massacre” με το τραγούδι “Hit the lights”. ΟιTRAUMA στην συνέχεια κυκλοφόρησαν το μοναδικό τους άλμπουμ “Scratch and scream” από την Shrapnel Recordsτου Mike Varney το 1984 και διέλυσαν αμέσως μετά.
Metal up your ass…
Ημερομηνία: 28 Δεκεμβρίου 1982. Τόπος: San Francisco, CA.
Τότε λαμβάνει χώρα η πρώτη πρόβα των METALLΙCA με τονCliff Burton και συγκεκριμένα στο σπίτι του φίλου τους και ηχολήπτη Mark Whitaker (σ.σ. επίσης παραγωγός στο “Bonded by blood” των EXODUS) ο οποίος τους φιλοξενεί προσωρινά. Στις 15 Φεβρουαρίου 1983, σε ηλικία 20 ετών, μετακομίζουν οριστικά στο San Francisco, μακριά από τις οικογένειές τους και νοικιάζουν ένα μικρό σπίτι στο El Cerritoενώ ο Dave Mustaine προτιμά να μείνει στο σπίτι της γιαγιάς του Mark Whitaker! Για να γιορτάσουν αυτή τους την μετακόμιση, βγάζουν από το σπίτι όλα τους τα έπιπλα, προσκαλούν καμιά πενηνταριά φίλους και λιώνουν στο ποτό κάνοντας headbanging υπό τους ήχους των VENOM κι άλλων metal συγκροτημάτων της εποχής. Σε συνέντευξή του, ο James Hetfield στην εκπομπή Behind the music, αναφέρει ότι είχαν τόσο πιστούς οπαδούς στο Bay Area όπου υπήρχαν άτομα με badge των METALLICA στο πίσω μέρος των jean μπουφάν τους και όταν έπαιζαν οι supportμπάντες, τους γύριζαν την πλάτη και ύψωναν το μεσαίο τους δάχτυλο. Η φήμη τους είχε φτάσει μέχρι την απέναντι όχθη των H.Π.Α. κι όταν το “No life ‘til leather” έπεσε στα χέρια του Johnny Zazula, ιδιοκτήτη του δισκάδικου RockN’ Roll Heaven στο New Jersey και διοργανωτή συναυλιών, παθαίνει την πλάκα του και ζητάει από τους METALLICAνα έρθουν μέχρι τη Νέα Υόρκη για να κάνουν κάποια shows στέλνοντάς τους μάλιστα $1500.
Εντωμεταξύ στις 5 Μαρτίου εμφανίζονται για πρώτη φορά ζωντανά με τον Cliff Burton στο The Stone club, με το “(Anesthesia)-Pulling teeth” να παρουσιάζεται για πρώτη φορά ζωντανά και στις 16 Μαρτίου ηχογραφούν ένα demoδύο τραγουδιών, τα “Whiplash” και “No remorse”, τα οποία αποτελούν και την μοναδική ηχογράφηση των METALLICA με τους Dave Mustaine και Cliff Burton στο ίδιο line-up. Λίγες μέρες μετά μαζί με τον Mark Whitaker μπαίνουν σε ένα vanκαι ταξιδεύουν 3.000 μίλια μέχρι την Ανατολική Ακτή, συναντούν τον Johnny Zazula και την γυναίκα του Marsha, οι οποίοι βλέποντας ότι οι METALLICA είναι κυριολεκτικά άφραγκοι τους φιλοξενούν στο σπίτι τους ενώ τους βάζουν να μοιραστούν το ίδιο προβάδικο με τους ANTHRAX. Στις 11 Απριλίου μετά από κάποια shows στη Νέα Υόρκη οιMETALLICA διώχνουν τον Dave Mustaine λόγω των γνωστών προβλημάτων με αλκοόλ και τον οξύθυμο χαρακτήρα του και τον βάζουν σε ένα λεωφορείο για να επιστρέψει στηνCalifornia ενώ την ίδια μέρα παραλαμβάνουν στο αεροδρόμιο τον Kirk Hammett που μόλις του είχαν κάνει την αντίστοιχη πρόταση. Στις 3 Μαΐου υπογράφουν συμβόλαιο με την νεοσύστατη τότε Megaforce Records του Johnny Zazula, αφού δεν κατάφεραν να υπογράψουν συμβόλαιο με κάποια άλλη εταιρεία κι επτά μέρες μετά ξεκινούν τις ηχογραφήσεις του ντεμπούτο τους “Kill 'em all”. Από κει και πέρα όλα τα υπόλοιπα είναι ιστορία και προς τιμή μας αυτό το περιοδικό την έχει αναλύσει και εξιστορήσει αρκετές φορές τους τελευταίους μήνες.
We will never stop, we will never quit cause we are METALLICA!
Η απογοήτευση από τον θάνατο του κολλητού τους ήταν πάρα πολύ μεγάλη για τους METALLICA. Όπως είχαν δηλώσει πριν τρία χρόνια δια στόματος Kirk Hammett, από εκείνη τη στιγμή σταμάτησαν να είναι το συγκρότημα το οποίο ήταν παθιασμένο με το οτιδήποτε συνέβαινε στη ζωή τους γενικότερα. Όταν ο tour manager, Bobby Schneider, ζήτησε να μεταφέρουν τη μπάντα σε ένα ξενοδοχείο, ο James Hetfield άρχισε να σκέφτεται ότι δεν υπήρχε μπάντα πλέον, απλά τρεις τύποι. Λίγες μέρες μετά ο Kirk Hammett και ο James Hetfield γύρισαν πίσω στις Η.Π.Α. ενώ οLars Ulrich πήγε μαζί με τον πατέρα του, Torben, στο σπίτι τους στην Δανία. Δύο εβδομάδες μετά, στις 7 Οκτωβρίου, η κηδεία του τελέστηκε στην γενέτειρά του Cliff, στο Castro Valley με την παρουσία στενών φίλων και συγγενών και στο τέλος ακούστηκε και το “Orion”. Η σωρός του αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του αφέθηκαν
ελεύθερες στο Maxwell Ranch, ένα μέρος όπου ο Cliff και οι κολλητοί του αράζανε εκεί με τις ώρες. Μία μέρα πριν, τα εναπομείναντα τρία μέλη συναντήθηκαν με το managementκαι πήραν την απόφαση να συνεχίσουν και για την ακρίβεια να ξεκινήσουν τις audition για τον αντικαταστάτη του Cliffμία μέρα μετά την κηδεία. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι εκκρεμούσε μία περιοδεία στην Ιαπωνία στις 15 Νοέμβρη, γι’ αυτό και θα έπρεπε να γίνουν γρήγορες και σωστές κινήσεις.
ελεύθερες στο Maxwell Ranch, ένα μέρος όπου ο Cliff και οι κολλητοί του αράζανε εκεί με τις ώρες. Μία μέρα πριν, τα εναπομείναντα τρία μέλη συναντήθηκαν με το managementκαι πήραν την απόφαση να συνεχίσουν και για την ακρίβεια να ξεκινήσουν τις audition για τον αντικαταστάτη του Cliffμία μέρα μετά την κηδεία. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι εκκρεμούσε μία περιοδεία στην Ιαπωνία στις 15 Νοέμβρη, γι’ αυτό και θα έπρεπε να γίνουν γρήγορες και σωστές κινήσεις.
Οι audition δεν ήταν ότι καλύτερο για τους METALLICA μιας και δεν βρισκόντουσαν στην καλύτερη ψυχολογική κατάσταση και τα standards ήταν αρκετά ψηλά για να χάνουν τον χρόνο τους με τον καθένα που ήθελε να περάσει από ακρόαση. Υπήρχαν άτομα που έρχονταν μ’ ένα κασετοφωνάκι κι έβγαιναν και κοκορευόντουσαν ότι έπαιξαν μαζί με τους METALLICA, προκαλώντας τον θυμό και την οργή των μελών της μπάντας. Κάποιοι από τους μουσικούς που δοκίμασαν ήταν ο συμμαθητής του Kirk Hammett, Les Claypool (PRIMUS, ex-BLIND ILLUSION) o οποίος παραήταν καλός μπασίστας και σε εντελώς άλλη φάση από αυτό που ζητούσαν οι METALLICA κι ο Troy Gregory (ex-PRONG) που αντικατέστησε τον Jason Newsted στους FLOTSAM AND JETSAM λίγο μετά. Τον Jason Newsted τους τον είχε προτείνει o Brian Slagel της Metal Blade και ήταν μέσα στους τέσσερις επικρατέστερους μπασίστες.
Οι METALLICA αποφάσισαν να περάσουν μία μέρα μαζί με τον καθένα και ο Jason ήταν ο δεύτερος που συνάντησαν από την τελική τετράδα και τον κάλεσαν στο Tommy’s Joint που ήταν το στέκι της μπάντας για να δούνε αν ταιριάζουν ως χαρακτήρες. Δεν χρειάστηκε να τσεκάρουν τους υπόλοιπους δύο αφού τελική απόφαση πάρθηκε στην τουαλέτα που είχαν πάει ταυτόχρονα οι James, Lars και Kirk και του την ανακοίνωσαν αμέσως μετά. Έτσι από τις 28 Οκτωβρίου οJason Newsted αποτελούσε πλέον μέλος των METALLICAαλλά και το εξιλαστήριο θύμα που ξέσπαγαν πάνω του κάνοντάς διάφορα χουνέρια, όπως να χρεώνουν στο λογαριασμό του ότι έπιναν στο ξενοδοχείο και να βγάζουν φήμες ότι είναι gay, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να τσεκάρουν τα όρια και τις αντοχές του, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία...
Οι METALLICA δεν είχαν ξεχάσει τον Cliff και προς τιμήν τους μέχρι και σήμερα ποτέ δεν καπηλεύτηκαν το όνομά του και την μνήμη του. Έπρεπε όμως με κάποιο τρόπο να τιμήσουν τα τρισήμισι χρόνια που ο Cliff Burton αποτελούσε μέλος τους. Η κυκλοφορία της βιντεοκασέτας “Cliff 'em all” αυτό το σκοπό είχε και αποτελεί το μοναδικό οπτικό ντοκουμέντο της συγκεκριμένης περιόδου. Αποδεικνύοντας για άλλη μία φορά την στενή τους σχέση με το underground, ζητήσανε από τους οπαδούς τους να τους στείλουν ότι υλικό είχαν από την συγκεκριμένη περίοδο ώστε να συμπεριληφθεί στην συγκεκριμένη συλλογή. O Lars Ulrich επικοινώνησε ο ίδιος με τους οπαδούς τηλεφωνικά και το αποτέλεσμα παραμένει ότι πιο αγνό και αληθινό έχει βγει ως φόρος τιμής σε αποθανόντα μουσικό και πάνω απ’ όλα φίλο. Το “Cliff 'em all”κυκλοφόρησε το 1987 και δείχνει τους James, Lars και Kirk με ένα μπουκάλι μπύρα στο χέρι να διηγούνται αστείες ιστορίες με τον Cliff ενώ παρεμβάλλονται, διάφορες συνεντεύξεις και live video όπως η δεύτερη μόλις συναυλία μαζί του στο San Francisco, από το Roskilde Festival στη Δανία, από την περιοδεία τους με τον OzzyOsbourne, τους VENOM και φυσικά η ανεπανάληπτη εκτέλεση του “For whom the bell tolls” στο Day On The Greenfestival στο Oakland στις 31 Αυγούστου μία μέρα πριν πετάξουν για Δανία ώστε να ηχογραφήσουν το “Master ofpuppets”. Προς τιμήν των METALLICA, επειδή το κόστος παραγωγής δεν ήταν μεγάλο -αφού μιλάμε για bootlegvideo- το “Cliff 'em all” είχε τον συνοδευτικό τίτλο “$19.98 home vid” ώστε να αποφευχθεί η εκμετάλλευση και να μη πωλείται στην τιμή των $24.98 που ήταν η συνηθισμένη.
Το “Cliff 'em all” πούλησε πάνω από 25.000 αντίτυπα τις τρεις πρώτες εβδομάδες και έγινε πλατινένιο για πωλήσεις
άνω των 100.000 τον τρίτο μήνα κυκλοφορίας του ενώ έμεινε στα Billboard Top Music Videos chart μέχρι τον Νοέμβρη του 1991. Αυτή η επιτυχία μπορούμε να πούμε ότι οφείλεται στην δίψα των οπαδών να δουν τους METALLICAζωντανά έστω και σε VHS μιας και η προβολή τους από τοMTV ήταν μηδαμινή, εφόσον δεν είχαν κάποιο επίσημο videoclip. Η μνήμη και η κληρονομιά του Cliff δεν έλεγε να κοπάσει κι όταν οι METALLICA κυκλοφόρησαν το “…and justice forall”, σε ένα από τα τραγούδια του άλμπουμ, το instrumental“To live is to die” συναντάμε για άλλη μία φορά το όνομα του Cliff Burton στα credits. Συγκεντρώνοντας ότι riff είχαν συνθέσει από το “Master of puppets” και μετά βρήκαν αρκετά ενδιαφέροντα κάποια από τα riff που είχε συνθέσει και έτσι τους φάνηκε καλή ιδέα να συμμετέχει και ο παλιός τους φίλος συνθετικά έστω και νοερά. Κάποιοι στίχοι που ακούγεται να απαγγέλλει ο James Hetfield είναι και αυτοί γραμμένο από τον Cliff και ένα μέρος του είναι επηρεασμένο από την ταινία του John Boorman, “Excalibur” (1981) και συγκεκριμένα ο στίχος “when a man lies, he murders some part of the word” είναι τα λόγια που λέει ο Merlin (σ.σ. Nicol Williamson) απαντώντας σχετικά με το ποια αρετή/ ηθική αξία είναι η σημαντικότερη απ’ όλες: “Alright the, truth, that’s it, yes, it must be truth, above all, when a man lies, he murders part of the world”.
άνω των 100.000 τον τρίτο μήνα κυκλοφορίας του ενώ έμεινε στα Billboard Top Music Videos chart μέχρι τον Νοέμβρη του 1991. Αυτή η επιτυχία μπορούμε να πούμε ότι οφείλεται στην δίψα των οπαδών να δουν τους METALLICAζωντανά έστω και σε VHS μιας και η προβολή τους από τοMTV ήταν μηδαμινή, εφόσον δεν είχαν κάποιο επίσημο videoclip. Η μνήμη και η κληρονομιά του Cliff δεν έλεγε να κοπάσει κι όταν οι METALLICA κυκλοφόρησαν το “…and justice forall”, σε ένα από τα τραγούδια του άλμπουμ, το instrumental“To live is to die” συναντάμε για άλλη μία φορά το όνομα του Cliff Burton στα credits. Συγκεντρώνοντας ότι riff είχαν συνθέσει από το “Master of puppets” και μετά βρήκαν αρκετά ενδιαφέροντα κάποια από τα riff που είχε συνθέσει και έτσι τους φάνηκε καλή ιδέα να συμμετέχει και ο παλιός τους φίλος συνθετικά έστω και νοερά. Κάποιοι στίχοι που ακούγεται να απαγγέλλει ο James Hetfield είναι και αυτοί γραμμένο από τον Cliff και ένα μέρος του είναι επηρεασμένο από την ταινία του John Boorman, “Excalibur” (1981) και συγκεκριμένα ο στίχος “when a man lies, he murders some part of the word” είναι τα λόγια που λέει ο Merlin (σ.σ. Nicol Williamson) απαντώντας σχετικά με το ποια αρετή/ ηθική αξία είναι η σημαντικότερη απ’ όλες: “Alright the, truth, that’s it, yes, it must be truth, above all, when a man lies, he murders part of the world”.
Επίσης ο στίχος “These are the pale deaths which men miscall their lives” προέρχεται από την τριλογία “TheChronicles of Thomas Covenant, the Unbeliever” του Stephen R. Donaldson και συγκεκριμένα από το βιβλίο “Lord Foul’s Bane” (1977). Τους συγκεκριμένους στίχους τους βρήκε οJames Hetfield σε ένα τετράδιο που του έδωσε η αδερφή τουCliff Burton, Connie, μετά την κηδεία του. Επίσης τότε του έδωσε και το δαχτυλίδι/ νεκροκεφαλή που επιδεικνύει ο Cliffστις φωτογραφίες στο “Master of puppets” και για πολλά χρόνια μετά το φόραγε και ο ίδιος ο James. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι το συγκεκριμένο δαχτυλίδι όπως και το κλασικό μενταγιόν του James Hetfield αγοράστηκαν από το The Great Frog του Λονδίνου. Φέτος, είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του και την κυκλοφορία του σημαντικότερου άλμπουμ στην καριέρα τους, το “Master of puppets”, οι METALLICA περιόδευσαν το καλοκαίρι που μας πέρασε σε Ευρώπη, Ιαπωνία και Νότια Κορέα παρουσιάζοντας ολόκληρο το άλμπουμ στους οπαδούς τους, αποδίδοντας φόρο τιμής κάθε βράδυ μετά την εκτέλεση του “Orion”, δια στόματος James Hetfield και με τις γιγαντοοθόνες να προβάλουν έναν Cliff όπως ακριβώς θέλουν οι ίδιοι να τον θυμούνται και έτσι να τον μαθαίνουν και οι νεότεροι. Με ένα χαμόγελο που σε σκλαβώνει...
San Francisco on my mind…
Κάθε πρωί ένα πέπλο ομίχλης καλύπτει το San Francisco. Ξεκινά από τον ωκεανό, σχηματίζεται πάνω από τα βράχια των νησιών Farallon, σκεπάζοντας τους θαλάσσιους λέοντες κι απλώνεται στην πόλη που μόλις ξυπνά από το πάρκοGolden Gate, όπου εκατοντάδες συνταξιούχοι κινέζοι κάνουν τάι τσι, μέχρι και τους λόφους που είναι κτισμένα τα βικτοριανά μέγαρα. Ίσως αυτή η ομίχλη που δημιουργεί ένα αίσθημα ανωνυμίας και σε προκαλεί να ανακαλύψεις εκ νέου τον εαυτό σου είναι αυτό που εξηγεί καλύτερα από οτιδήποτε άλλο γιατί αυτή η πόλη είναι αυτό που είναι.
Χτισμένη πάνω σε λόφους στο βόρειο άκρο μιας χερσονήσου του κόλπου του San Francisco, ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια στον πλανήτη και το μεγαλύτερο λιμάνι των Η.Π.Α στον Ειρηνικό ωκεανό, η φερώνυμη πόλη υπήρξε ανέκαθεν καταφύγιο. Καταφύγιο για τους ναυτικούς που επέστρεφαν μετά από πολύμηνα ταξίδια και εγκαθίσταντο μόνιμα στην πόλη φέρνοντας μαζί τους νέες συνήθειες και νέες ιδέες από τις χώρες που είχαν επισκεφθεί και δύσκολα θα γίνονταν ανεκτές στις παλιές τους πατρίδες. Δεν είναι τυχαίο ότι το piercing και το tattoo -πολυνησιακά έθιμα- εξαπλώθηκαν στον δυτικό κόσμο από το San Francisco. 
Ασιάτες μετανάστες που συνέρρεαν στην Αμερική για ένα καλύτερο μέλλον βρήκαν στην πόλη το ιδανικό μέρος για να ιδρύσουν τις κοινότητες τους προσδίδοντας της έναν έντονα πολυεθνικό χαρακτήρα (σ.σ. ένας στους τρεις κατοίκους είναι κινέζικης καταγωγής). Συνώνυμο, από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο και μετά, της ανεκτικότητας, το San Francisco αγκάλιασε τη δεκαετία του '50 τους ριζοσπαστικούς και προκλητικούς συγγραφείς της γενιάς beat, των οποίων τα γραπτά ενέπνευσαν και επηρέασαν τους hippies που κατέκλυσαν την πόλη τη δεκαετία του '60. Από αυτή τη γενιά των hippies προέρχονται και οι γονείς του Cliff, Ray και Jan Burton.
Ασιάτες μετανάστες που συνέρρεαν στην Αμερική για ένα καλύτερο μέλλον βρήκαν στην πόλη το ιδανικό μέρος για να ιδρύσουν τις κοινότητες τους προσδίδοντας της έναν έντονα πολυεθνικό χαρακτήρα (σ.σ. ένας στους τρεις κατοίκους είναι κινέζικης καταγωγής). Συνώνυμο, από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο και μετά, της ανεκτικότητας, το San Francisco αγκάλιασε τη δεκαετία του '50 τους ριζοσπαστικούς και προκλητικούς συγγραφείς της γενιάς beat, των οποίων τα γραπτά ενέπνευσαν και επηρέασαν τους hippies που κατέκλυσαν την πόλη τη δεκαετία του '60. Από αυτή τη γενιά των hippies προέρχονται και οι γονείς του Cliff, Ray και Jan Burton.
Ο πατέρας του δούλευε ως προϊστάμενος μηχανικός αυτοκινητοδρόμων κι η μητέρα του ήταν δασκάλα για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Ο Clifford Lee Burton γεννήθηκε στοCastro Valley της California και ήταν ο μικρότερος από τα τρία αδέρφια. Δυστυχώς όμως η πρώτη απώλεια ήρθε αρκετά πρόωρα στην οικογένεια όταν ο μεγαλύτερος του αδερφός, ο Scott David πέθανε στις 19 Μαΐου 1975 από ανεύρυσμα στον εγκέφαλο. Η οικογένεια Burton όμως παρέμεινε δυνατή και όταν ένα χρόνο μετά ο Cliff Burton σε ηλικία 14 ετών αποφάσισε ότι ήθελε να γίνει μπασίστας, οι γονείς του τον στήριξαν όσο μπορούσαν. Έπαιζε πιάνο πιο μικρός αλλά με το μπάσο ασχολήθηκε αρκετά σοβαρά παρακολουθώντας μαθήματα από εξειδικευμένους δασκάλους μπάσου, με σημαντικότερο τον Steve Doherty, που του μετέδωσε την αγάπη του για κλασικούς συνθέτες όπως ο Johan Sebastian Bach και Beethoven όπου ο Cliff στη συνέχεια φίλτραρε με τις πιο heavy/hard rock επιρροές του. Συνεχώς δήλωνε ότι οι αγαπημένοι του μπασίστες ήταν ο Geddy Lee (RUSH), o Geezer Butler (BLACK SABBATH), o jazz/fusion Stanley Clarke και ο Lemmy Kilmister λόγω του παραμορφωμένου ήχου του. Ήταν όμως επηρεασμένος και από κιθαρίστες όπως οι Uli Jon Roth(ex-SCORPIONS), Jimi Hendrix, Ed King (LYNYRD SKYNYRD) και Tony Iommi (BLACK SABBATH) οι οποίοι έπαιξαν βασικό ρόλο στο πως η τεχνική του έφευγε από το κατεστημένο του πως πρέπει να παίζεται το μπάσο και αρκετά συχνά έπαιρνε τον ρόλο του lead bass.
Πολλά ήταν τα project που είχε συμμετάσχει με σημαντικότερα τους EZ STREET και AGENTS OF MISFORTUNE που έπαιζε μαζί τους κολλητούς του Jim Martin (σ.σ. κιθαρίστας των FAITH NO MORE) και Dave Donato. Ενώ με τους EZSTREET επιδίδονταν σε διασκευές, με τους AGENTS OF MISFORTUNE κινούνταν σε αρκετά πιο πειραματικό ύφος. Η αγαπημένη τους συνήθεια ήταν να μπουκάρουν όλοι στο αμάξι του Cliff, ένα 1972 VW station wagon και να πηγαίνουν στο κτήμα που είχαν τα αδέρφια Jim και Lou Martin στο Maxwell Ranch και να κάθονται εκεί με τις ώρες παίζοντας Dungeons & 
Dragons, πίνοντας, και αρκετές φορές να ηχογραφούν τα τζαμαρίσματά τους στις περίφημες “Maxwell tapes”. Στο “Cliff 'em all” μάλιστα υπάρχει οπτικό ντοκουμέντο από αυτές τους τις συναντήσεις όπου πολλές φορές σκάγανε και τα υπόλοιπα μέλη των METALLICA.. Σχετικά με τους AGENTS OF MISFORTUNE υπάρχει ένα videoτου 1984 (σ.σ. o Cliff ήταν ήδη μέλος των METALLICA) όπου έχουν πάει στο Sunset High School στη Hayward Californiaκαι περνάνε από audition για να συμμετάσχουν σε ένα Battleof the Bands. Συμμετείχαν πάνω από 30 μπάντες και οι δέκα πρώτες που θα συγκέντρωναν τους περισσότερους βαθμούς θα πέρναγαν στον τελικό. Κάθε μπάντα είχε 12 λεπτά, χρόνος όπου επέτρεπε στην κάθε μία να παίξει 3-4 τραγούδια. ΟιAGENTS OF MISFORTUNE προτίμησαν να καλύψουν την εμφάνισή τους με ένα μόλις τραγούδι που αποτελούσε μέρος των ατελείωτων jam-sessions στο Maxwell Ranch. Φανταστείτε ένα χάος με επιρροές από PINK FLOYD του “Asaucerful of secrets” κι αυτό που κάνουν σήμερα οιSUNNO))). O Jim Martin να παίζει κιθάρα με ένα δοξάρι βγάζοντας αλλόκοτους ήχους κι έναν Cliff Burton να χτυπιέται σαν τρελός και να σολάρει ασταμάτητα έχοντας έναν θεϊκό παραμορφωμένο ήχο στο μπάσο που ακόμη και σήμερα κανείς δεν έχει καταφέρει να βγάλει. Το απόλυτοavant garde!
Dragons, πίνοντας, και αρκετές φορές να ηχογραφούν τα τζαμαρίσματά τους στις περίφημες “Maxwell tapes”. Στο “Cliff 'em all” μάλιστα υπάρχει οπτικό ντοκουμέντο από αυτές τους τις συναντήσεις όπου πολλές φορές σκάγανε και τα υπόλοιπα μέλη των METALLICA.. Σχετικά με τους AGENTS OF MISFORTUNE υπάρχει ένα videoτου 1984 (σ.σ. o Cliff ήταν ήδη μέλος των METALLICA) όπου έχουν πάει στο Sunset High School στη Hayward Californiaκαι περνάνε από audition για να συμμετάσχουν σε ένα Battleof the Bands. Συμμετείχαν πάνω από 30 μπάντες και οι δέκα πρώτες που θα συγκέντρωναν τους περισσότερους βαθμούς θα πέρναγαν στον τελικό. Κάθε μπάντα είχε 12 λεπτά, χρόνος όπου επέτρεπε στην κάθε μία να παίξει 3-4 τραγούδια. ΟιAGENTS OF MISFORTUNE προτίμησαν να καλύψουν την εμφάνισή τους με ένα μόλις τραγούδι που αποτελούσε μέρος των ατελείωτων jam-sessions στο Maxwell Ranch. Φανταστείτε ένα χάος με επιρροές από PINK FLOYD του “Asaucerful of secrets” κι αυτό που κάνουν σήμερα οιSUNNO))). O Jim Martin να παίζει κιθάρα με ένα δοξάρι βγάζοντας αλλόκοτους ήχους κι έναν Cliff Burton να χτυπιέται σαν τρελός και να σολάρει ασταμάτητα έχοντας έναν θεϊκό παραμορφωμένο ήχο στο μπάσο που ακόμη και σήμερα κανείς δεν έχει καταφέρει να βγάλει. Το απόλυτοavant garde!
Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, κριτές και γονείς φρίκαραν με αυτό που άκουγαν και οι κριτές μη ξέροντας πως να τους βαθμολογήσουν, δυστυχώς δεν πέρασαν στην τελική δεκάδα. Τους ίδιους δεν τους ένοιαζε καθόλου όμως. Σε συνέντευξη που έδωσαν μετά, όταν ρωτήθηκαν για το ποιοι είναι οι στόχοι τους και οι τρεις απάντησαν με μία φωνή ότι μόλις επιτεύχθηκαν. Ένα περιστατικό που διηγείται ο Dave Donato στο So What!, το περιοδικό που εκδίδει τοfan club των METALLICA, είναι το εξής: «Θυμάμαι την πρώτη φορά που οι METALLICA έπαιξαν στο Day On TheGreen festival στο Oakland Coliseum. Ήμασταν αραχτοί με τον Cliff μέχρι που με ρωτάει τι ώρα είναι. Εγώ του απαντάω 13:00. O Cliff σοκαρισμένος άρχισε να φωνάζει αποκλείεται – αποκλείεται! Έχω soundcheck στις 14:00, πρέπει να φύγουμε τώρα! Γραπώνει το μπάσο του κι ότι άλλο χρειαζόταν και φεύγουμε. Βγαίνουμε στο δρόμο εθνικής κυκλοφορίας και κολλάμε στη κίνηση. Ο Cliff άρχισε να τσαντίζεται και λίγο πριν φτάσουμε στην έξοδο ξαφνικά κάποιος μας τρακάρει από πίσω. O Cliff βγαίνει από το αμάξι φορώντας την κλασικό t-shirt των MISFITS, πλησιάζει το αμάξι που μας τράκαρε και βλέπει ότι όλα τα παιδιά που επέβαιναν σε αυτό φόραγαν t-shirt τωνMETALLICA. Χωρίς να έχουν καταλάβει ότι μίλαγαν με τον Cliff, του ζήτησαν συγγνώμη κι ο Cliff κοιτάζοντας το αμάξι τους λέει. “Γά** το! Διαλυμένο ήταν το αμάξι έτσι και αλλιώς”. Στη συνέχεια πηδάει στο αμάξι, βγαίνει στα πλαϊνά του δρόμου και προσπερνά όλα τα αμάξια, έχοντας ένα χαμόγελο και απαντώντας σε όλους αυτούς που μας έβριζαν. Αϊ γαμ****τε! Οδηγάμε έτσι σχεδόν ένα μίλι».
Γενικότερα οι εμπειρίες όλων των φίλων του Cliff αλλά και των υπολοίπων μελών των METALLICA δεν είναι και οι καλύτερες σε ότι αφορά την οδήγησή του μιας και δεν ήταν και καλύτερος οδηγός που υπήρχε.. Σε όποιο όχημα κι αν βρισκότανε ο Cliff μονοπωλούσε το κασετόφωνο. Όλοι τον θυμούνται να ακούει εκκωφαντικά MISFITS και να κοπανάει το τιμόνι μέχρι την μέρα που το έσπασε και το είχε κολλημένο με ταινία. Ο Kirk Hammett διηγείται μία από τις εμπειρίες του: «Μια φορά που φιλοξενούσα τον Cliff στο σπίτι μου, μ’ είχαν τρακάρει με το αμάξι και την επόμενη μέρα δεν μπορούσα να κουνήσω το κεφάλι μου. Είχα πάθει whiplash (σ.σ. τραυματισμός από σύγκρουση). Δεν μπορούσα να περπατήσω, να μιλήσω, ούτε καν να γελάσω. Επειδή δεν μπορούσα να οδηγήσω ζήτησα από τον Cliff να με πάει μέχρι το νοσοκομείο. Πραγματικά ήταν η πιο επίπονη εμπειρία που είχα βιώσει μέχρι στιγμής. Ο Cliff οδηγούσε σαν τρελός. Έστριβε απότομα, ούρλιαζε στίχους των MISFITS, κοπάναγε το ήδη σπασμένο τιμόνι του και εγώ να πεθαίνω από τον πόνο και να μην μπορώ να αντιδράσω. Όταν κάποια στιγμή κατάφερα να του πω να οδηγεί λίγο πιο προσεχτικά γιατί υπέφερα, γυρνάει και μου λέει. “Είσαι αδερφή!” Από τότε απέφευγα να με πηγαίνει οπουδήποτε εκτός αν ήταν έκτακτη ανάγκη».
Σχετικά με το κόλλημά του με τους MISFITS, όσοι τον γνωρίζουν έχουν να λένε ότι οι Cliff ήταν παθιασμένος με την μπάντα του Glenn Danzig όσο με καμία άλλη. Δεν είναι τυχαίο ότι είχε και tattoo με την κλασική τους νεκροκεφαλή. Σε μία συνέντευξη ο Danzig μου είχε πει ότι θυμάται την πρώτη φορά που τον συνάντησαν τα μέλη των METALLICA κι όλη την ώρα τον ρώταγαν συνέχεια να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτούς αλλά και για τους SAMHAIN. Μπορεί να ήταν μεγάλος οπαδός των RUSH,BLACK SABBATH, ZZ TOP, THIN LIZZZY, LYNYRD SKYNYRD καιVELVET UNDERGROUND αλλά το punk feeling που έβγαζαν οι MISFITS πραγματικά τον άγγιζε και δεν άργησε να το μεταδώσει και στους υπόλοιπους κάνοντάς τους πραγματικά πλύση εγκεφάλου. Ίσως εκτός της μουσικής, ο λόγος αυτής της πώρωσης να οφείλεται και στο γεγονός ότι οι MISFITS φλέρταραν στιχουργικά αλλά και στιλιστικά με τηνsurreal horror θεματολογία που ήταν το άλλο πάθος του Cliff όπως και ο μεγάλος συγγραφέας του είδους H.P.Lovecraft, όπου τα βιβλία του ενέπνευσαν τους METALLICA να συνθέσουν τα “The thing that should not be” και “The call of Ktulu”.
Να μιλήσουμε όμως για την επιρροή του και το βασικό ρόλο που είχε στους METALLICA. Είναι φανερό ότι η εξέλιξη του ήχου των METALLICA από το τραχύ και ατίθασο “Kill 'em all” στο πιο ώριμο και μελωδικό “Ride the lightning” οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στη συνθετική συνεισφορά τωνCliff Burton και Kirk Hammett. Βέβαια στο “Kill 'em all” υπάρχει μία σύνθεση που χαρακτηρίζει το ανήσυχο πνεύμα του Cliff και αυτό δεν είναι άλλο από το“(Anesthesia)-Pulling teeth”. Ένα solo μπάσο που όπως ακούμε στην εισαγωγή αποτελεί το πρώτο take, δηλαδή τη πρώτη απόπειρά του να το ηχογραφήσει. Πόσοι από σας δεν σοκαριστήκατε όταν συνειδητοποιήσατε ότι αυτό που ακούγατε δεν ήταν κιθάρα αλλά μπάσο; Αρκετά εφιαλτικό ως άκουσμα και με μία τεχνική μοναδική και αρκετά υψηλή γιαmetal μουσικό που ευτυχώς στους επόμενους δίσκους κατάφερε να την προσομοιώσει και στις κανονικές συνθέσεις. Αυτός ήταν που έδειξε στους υπολοίπους πως να προσεγγίζουν τη μελωδία και τις αρμονίες μιας και είχε γνώσεις πάνω στη μουσική θεωρία. Ήταν αρκετά δογματικός και ισχυρός στις απόψεις του και όπως είχε δηλώσει ο LarsUlrich, o Cliff βρισκόταν στον κόσμο του σε ότι αφορά το μπάσο του. Υπήρχαν στιγμές με τον James Hetfield που του ζητούσαν να προσαρμόσει διαφορετικά το παίξιμό του αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ. Ίσως αυτός να ήταν και ο λόγος που στο “…and justice for all” o Jason Newsted ήταν αρκετά περιορισμένος.
Απλά ο Cliff δεν ήθελε να παίζει με τον παραδοσιακό τρόπο. Δεν ήθελε να ακολουθεί πιστά αυτά που έπαιζε η κιθάρα και ήθελε να αναλαμβάνει συχνά τον ρόλο του lead bass. Αφού οι υπόλοιποι δεν κατάφεραν να του αλλάξουν τα μυαλά, του προσέφεραν το χώρο που ήθελε κι ακούγοντας τραγούδια όπως το “For whom the belltolls” με την φοβερή μπάσο-εισαγωγή αλλά και τα bass solos στο “The call of Ktulu” επιβεβαιώνεται ότι είχε ένα όραμα που κανείς δεν θα μπορούσε να του το περιορίσει. Γνωρίζοντας πόσο επιφυλακτικοί είναι οι Hetfield/ Ulrichμε την μουσική τους, αυτή η ενεργή συμμετοχή του Cliff Burton δείχνει πόση εμπιστοσύνη του είχαν αλλά και πόσο σέβονταν τις απόψεις του και την ωριμότητά του. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Lars Ulrich είχε δηλώσει πριν δύο χρόνια ότι πολύ θα ήθελε να έκανε παρέα με τον Cliff έχοντας τα μυαλά που έχει σήμερα.
Για πολλούς όμως η κορύφωση της σύντομης καριέρας του βρίσκεται στο “Orion” από το “Master of puppets”. Μία σύνθεση που ανήκει σχεδόν εξ ολοκλήρου στον Cliff Burton κι εκεί θα βρεθείτε αντιμέτωποι με τις καινοτομίες και την όλη μουσική αντίληψη του μεγάλου αυτού μουσικού. Ξεκινάει με τον Cliff να παίζει μία αποπνικτική παραμορφωμένη μελωδία υπό την συνοδεία των drum-beats του Lars Ulrich και τις διπλές μελωδικές γραμμές μπάσου να ακολουθούν ώσπου 
φτάνουμε στο μεσαίο μέρος όπου οι επιρροές του από THIN LIZZY, jazz-fusion και κλασική μουσική κορυφώνονται με ένα άριστο και απίστευτα συναισθηματικό solo στο κλείσιμο. Δεν έχει υπάρξει μέχρι και σήμερα μπασίστας που να έχει καταφέρει να δώσει σε ένα υποτιμημένο όργανο όπως είναι το μπάσο τέτοια δυναμική και να παιχτεί με τέτοιο νεωτεριστικό τρόπο. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει χαρακτηριστεί ως ο Jimi Hendrix του μπάσου. Φανταστείτε πόσο δύσκολο ήταν για τους METALLICA να δεχτούν εκτός από τον θάνατό του κι έναν που θα έπρεπε να τον αντικαταστήσει. Ο Jason Newsted είχε πει: «Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ δύσκολο για τους METALLICA να ανοιχτούν. Ο Cliff ήταν πολύ μεγάλη επιρροή για την ζωή όλων τους. Σ’ ότι αφορά τους μουσικές του ικανότητες, αυτός ήταν που έδειξε στον James τις αρμονίες, μελωδίες και άλλα θεωρητικά που ο James ούτε καν γνώριζε. Ήταν γι’ αυτούς ο μεγάλος τους αδερφός και δάσκαλος. Δεν τον γνώρισα ποτέ αλλά κάνω παρέα με τους φίλους του οι οποίοι είναι και δικοί μου φίλοι πλέον. Δε μίλαγε πολύ αλλά ο λόγος του είχε βαρύτητα. Όταν έφυγε από κοντά τους και έπρεπε να πάρουν κάποιον άλλον για να τον αναπληρώσει ήταν αρκετά σκληρό. Δεν μπορούσαν να ανοιχτούν σε κάποιον άλλον. Προσπάθησα να συμβιβαστώ με αυτό και να είμαι απλά ο εαυτός μου».
φτάνουμε στο μεσαίο μέρος όπου οι επιρροές του από THIN LIZZY, jazz-fusion και κλασική μουσική κορυφώνονται με ένα άριστο και απίστευτα συναισθηματικό solo στο κλείσιμο. Δεν έχει υπάρξει μέχρι και σήμερα μπασίστας που να έχει καταφέρει να δώσει σε ένα υποτιμημένο όργανο όπως είναι το μπάσο τέτοια δυναμική και να παιχτεί με τέτοιο νεωτεριστικό τρόπο. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει χαρακτηριστεί ως ο Jimi Hendrix του μπάσου. Φανταστείτε πόσο δύσκολο ήταν για τους METALLICA να δεχτούν εκτός από τον θάνατό του κι έναν που θα έπρεπε να τον αντικαταστήσει. Ο Jason Newsted είχε πει: «Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ δύσκολο για τους METALLICA να ανοιχτούν. Ο Cliff ήταν πολύ μεγάλη επιρροή για την ζωή όλων τους. Σ’ ότι αφορά τους μουσικές του ικανότητες, αυτός ήταν που έδειξε στον James τις αρμονίες, μελωδίες και άλλα θεωρητικά που ο James ούτε καν γνώριζε. Ήταν γι’ αυτούς ο μεγάλος τους αδερφός και δάσκαλος. Δεν τον γνώρισα ποτέ αλλά κάνω παρέα με τους φίλους του οι οποίοι είναι και δικοί μου φίλοι πλέον. Δε μίλαγε πολύ αλλά ο λόγος του είχε βαρύτητα. Όταν έφυγε από κοντά τους και έπρεπε να πάρουν κάποιον άλλον για να τον αναπληρώσει ήταν αρκετά σκληρό. Δεν μπορούσαν να ανοιχτούν σε κάποιον άλλον. Προσπάθησα να συμβιβαστώ με αυτό και να είμαι απλά ο εαυτός μου».
Η αποχώρηση του Jason Newsted τον Ιανουάριο του 2001 έφερε τους METALLICA στη πολύ δύσκολη θέση να βρεθούν αντιμέτωποι με τον εαυτό τους και να βρουν τον λόγο που ο Jason ένιωθε τέτοια πίεση όσο καιρό ήταν μέλος τους. Όλη αυτή η δύσκολη περίοδος, η οποία αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο στο “Some kind ofmonster” DVD, κατά ένα μικρό ποσοστό οφειλόταν σύμφωνα με τον ψυχολόγο που είχαν προσλάβει, PhilTowle και στον Cliff. O Phil Towle τους έβαλε σε μία διαδικασία ψυχοθεραπείας, η οποία εφαρμόζεται σε άτομα που έχουν χάσει κάποιο στενό τους πρόσωπο και τους ζήτησε να φανταστούν ότι είχαν τον Cliff μπροστά τους. Τους ζήτησε να αφεθούν ελεύθεροι, να του πουν ότι επιθυμούσαν αλλά αργότερα θα έπρεπε να μπουν οι ίδιοι στην διαδικασία να φανταστούν τι θα τους απαντούσε οCliff σ όλα αυτά που του απηύθυναν. Ο Phil Towle έβλεπε ότι δεκαπέντε χρόνια μετά δεν είχαν καταφέρει να ξεπεράσουν τον χαμό του φίλου τους και αυτό τους επηρέαζε υποσυνείδητα.
Αρκετοί απορούν για το ποια θα ήταν η εξέλιξη των METALLICA αν τυχόν ζούσε ο Cliff Burton. Από όλες τις απόψεις που έχουν ακουστεί κατά καιρούς, εντελώς άτοπη είναι αυτή που ισχυρίζεται ότι θα παίζανε ακόμα thrash ή οτιδήποτε άλλο ακραίο είδος επιθυμεί ο καθένας σύμφωνα με τα δικά του γούστα. Όπως έχετε διαβάσει μέχρι στιγμής στο συγκεκριμένο αφιέρωμα ο ρόλος του Cliff δεν είχε τίποτα να κάνει με την τραχύτητα ή για το πόσοspeed θα ακούγονταν οι 
METALLICA. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν μερικοί ότι οι METALLICA είχαν ξεφύγει από αυτά τα cliché από το 1984. Άλμπουμ παραπλήσια στον ήχο του “Load” πιθανότατα να συναντούσαμε στο μέλλον μιας και οι επιρροές της μπάντας στο συγκεκριμένο δίσκο ταιριάζουν απόλυτα μ’ αυτές του Cliff αλλά από την άλλη θα υπήρχαν θεμελιώδεις διαφορές σε ότι αφορά τη δομή των τραγουδιών και φυσικά τον ρόλο του μπάσου και τις φωτογραφίες που προκάλεσαν την αντίδραση πολλών οπαδών τους μιας και ο Cliff σιχαινότανε να ποζάρει μπροστά στον φακό, όπως έχει δηλώσει και ένας μεγαλύτερους rock φωτογράφους και συνεργάτης τωνMETALLICA, Ross Halfin.
METALLICA. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν μερικοί ότι οι METALLICA είχαν ξεφύγει από αυτά τα cliché από το 1984. Άλμπουμ παραπλήσια στον ήχο του “Load” πιθανότατα να συναντούσαμε στο μέλλον μιας και οι επιρροές της μπάντας στο συγκεκριμένο δίσκο ταιριάζουν απόλυτα μ’ αυτές του Cliff αλλά από την άλλη θα υπήρχαν θεμελιώδεις διαφορές σε ότι αφορά τη δομή των τραγουδιών και φυσικά τον ρόλο του μπάσου και τις φωτογραφίες που προκάλεσαν την αντίδραση πολλών οπαδών τους μιας και ο Cliff σιχαινότανε να ποζάρει μπροστά στον φακό, όπως έχει δηλώσει και ένας μεγαλύτερους rock φωτογράφους και συνεργάτης τωνMETALLICA, Ross Halfin.
Πολλοί πέφτουν στην παγίδα και νομίζουν ότι αν ζούσε ο Cliff Burton δεν θα μεγάλωνε με τους υπόλοιπους τέσσερις και ότι θα έμενε για πάντα ο νεαρός που έχουμε χαραγμένο στην μνήμη μας. Από την στιγμή που James Hetfield, ο εμπνευστής και η προσωποποίηση των METALLICA είχε την εξέλιξη που έχει, μπορώ πολύ άνετα να φανταστώ κατά ένα μεγάλο ποσοστό τον Cliff να συνοδοιπορεί με τους σημερινούς METALLICA. Βέβαια η μεγαλύτερή μου απορία έχει να κάνει με το πως θα αντιμετώπιζε ο Cliff την δημοτικότητα των METALLICA την περίοδο του “Metallica” από το 1991 και μετά. Ο ίδιος ήθελε η μπάντα να γίνει όσο πιο τεράστια μπορούσε αλλά δεν ξέρω κατά πόσο θα του άρεσε η υπερβολική έκθεση σε τεράστιες μάζες. Από την άλλη ως guru του καινοτόμου ήχου στο μπάσο δεν θα μου έκανε καμία εντύπωση αν τον έβλεπα να τζαμάρει με heavy drone ambient μπάντες όπως οι SUNNO))) μιας και οι ίδιοι έχουν δηλώσει μεγάλοι οπαδοί του Cliff Burton και έχουν διασκευάσει το “For whom the bell tolls” στον δίσκο τους “Flight of the Behemoth” αλλάζοντάς του τον αδόξαστο και μετονομάζοντάς το σε “F.W.T.B.T. (I dream ofLars Ulrich being thrown through the bus window instead of my master mystikall Kliff Burton)”.
Δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερο κλείσιμο αυτού του αφιερώματος από αυτό που είχαν οι METALLICA στους τίτλους τέλους του “Cliff 'em all”. Οι ήχοι του “Orion” έχουν ήδη απλωθεί στο δωμάτιο. Το ίδιο σας προτείνω να κάνετε κι εσείς μόλις τελειώσετε την ανάγνωση.
Το set-list της τελευταίας συναυλίας των METALLICA με τονCliff Burton:
“Battery”
“Master of puppets”
“For whom the bell tolls”
“Welcome home (Sanitarium)”
“Master of puppets”
“For whom the bell tolls”
“Welcome home (Sanitarium)”
“Ride the lightning”
“Bass solo”“Whiplash”
“The thing that should not be”
“Fade to black”
“Seek & Destroy”
“Creeping death”
“The four horsemen”
“Guitar solo”
“Am I evil?”
“Damage inc.”
“Blitzkrieg”
“Am I evil?”
“Damage inc.”
“Blitzkrieg”
ΔΗΛΩΣΕΙΣ:
Ήμουν αρκετά τυχερός να περιοδεύσω με τους METALLICAστις τρανές πρώτες μέρες. Αφού παίξαμε κάποια showsμαζί στην California το 1983, μας δόθηκε η ευκαιρία να περιοδεύσουμε το 1984-85 ως support στους WASP στην Αμερική. Οι METALLICA προωθούσαν το δεύτερό τους άλμπουμ, “Ride the lightning”. Αυτό που μπορώ να πω είναι, “τι ωραίες εποχές που ήταν”. Έναν χρόνο μετά κυκλοφόρησαν το “Master of puppets”. Έπαθα τη πλάκα μου. Ανέβασαν τον πήχη πάρα πολύ ψηλά για όλους μας. Για μένα αυτός ο δίσκος είναι ο ορισμός της τέχνης. Πίστευα ότι ο κόσμος δεν θα μπορούσε να τον εκτιμήσει. Παραήταν πολύ καλό για το μέσο οπαδό. Λίγο μετά τους επέλεξε η Elektra Records και τους έβγαλε σε περιοδεία με τον Ozzy και μου απέδειξαν ότι η θεωρία μου ήταν εντελώς λάθος. Από τα καλύτερά μου μέρη στο δίσκο είναι τοsolo του Cliff στο “Orion”. Κατά τη γνώμη μου έδειξε σε όλους τι μουσικός ήτανε. Ήταν αρκετά περίπλοκο άτομο. Ήταν ισχυρογνώμων και πεισματάρης αλλά μία ευσπλαχνική ψυχή την ίδια στιγμή. Είχε μία προσωπικότητα που δεν είχα ξανασυναντήσει ποτέ άλλοτε στο παρελθόν. Αυτό φαίνεται και στα τραγούδια που παρά την περίεργη ανάπτυξή τους υπήρχε πάντα μία όμορφη μελωδία από το μπάσο. Ήταν φανερό ότι ο Cliff είχε γνώσεις μουσικής θεωρίας και φαινόταν αυτό στο παίξιμό του. Σε κάνει να αναρωτιέσαι πως θα εξελισσόταν αυτή η μπάντα μουσικά αν ήταν ακόμα μαζί τους. Αλλά ο Cliff άφησε το σημάδι του σε όλους εμάς και θα τον άκουμε για πάντα σε αυτόν τον τέλειο δίσκο που ονομάζεται “Master of puppets”.
Joey Vera (ARMORED SAINT / FATES WARNING)
Όταν έμαθα για το ατύχημα θυμάμαι να αισθάνομαι ότι δεν ήταν αλήθεια, ότι όλα ήταν ένα όνειρο. Όταν η πραγματικότητα με ταρακούνησε, απλά έκλαψα και ήθελαν να βρίσκομαι με τα υπόλοιπα παιδιά. Ο Cliff Burton ήταν απλά ένας από τους καλύτερους. Η αίσθηση του ρυθμού και του πως συμπεριφερόταν ήταν πολύ μπροστά από οποιοδήποτε άλλον. Πάντα ευχαριστιόμουν τον χρόνο που πέρναγα μαζί του, πάνω και κάτω από τη σκηνή. Η αίσθηση του χιούμορ του ήταν παρόμοια με τη δική μου, κάπως ξερό και απότομο. Πάντα υπήρχε κάτι για να γελάσεις. Όταν έφυγε από κοντά μας, αισθάνθηκα ότι και ο ήχος των METALLICA είχε χαθεί επίσης. Cliff Burton still rules.
Charlie Benante (ANTHRAX)
Ο Cliff Burton δεν ήταν απλά ένας απίστευτος μπασίστας. Όταν ο Cliffήταν πάνω στη σκηνή, ο τύπος είχε τόση ψυχή που τον αισθανόσουν από μίλια μακριά. Το πάθος και το πνεύμα του έκανε τους METALLICA να ξεχωρίσουν και ποτέ δεν ήταν οι ίδιοι μετά, δυστυχώς. Είμαι περήφανος που μπορώ να πω ότι ο Cliff κι εγώ ήμασταν φίλοι για τρία χρόνια που πέρασαν από τη μέρα που τον γνώρισα μέχρι τον τραγικό χαμό του. Μέχρι και σήμερα, όταν ξεκινάω να παίξω την εισαγωγή του κλασικού του solo από το “Kill 'em all” για να καλύψω τον χρόνο όταν χαλάει το πετάλι της μπότας ή κάποιος θέλει να αλλάξει κιθάρα, ο κόσμος ουρλιάζει ως φόρο τιμής!
Dan Lilker (BRUTAL TRUTH / NUCLEAR ASSAULT/ ex-ANTHRAX)
Συνάντησα για πρώτη φορά τον Cliff όταν έπαιξε με τους TRAUMA στοL.A. Ήταν απίστευτος μπασίστας και τους είχαμε ήδη κλείσει για το “Metal massacre II”. Λίγους μήνες μετά ο φίλος μου ο Lars με ρώτησε αν ήξερα κανένα καλό μπασίστα.
Ξέρω, του είπα, και τον έπεισα να έρθει στο live των TRAUMA όταν ξαναήρθαν στο L.A. Ο Lars φρίκαρε την πρώτη φορά που είδε τονCliff. Μου είπε εκείνη τη νύχτα, ότι θα έφερνε τον Cliff στουςMETALLICA και τα κατάφερε. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Ο Cliffήταν απίστευτος τύπος και πολύ ήσυχος. Αισθάνομαι ότι έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στο να πάρουν τα τραγούδια των METALLICA τη σωστή τους μορφή.
Ξέρω, του είπα, και τον έπεισα να έρθει στο live των TRAUMA όταν ξαναήρθαν στο L.A. Ο Lars φρίκαρε την πρώτη φορά που είδε τονCliff. Μου είπε εκείνη τη νύχτα, ότι θα έφερνε τον Cliff στουςMETALLICA και τα κατάφερε. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Ο Cliffήταν απίστευτος τύπος και πολύ ήσυχος. Αισθάνομαι ότι έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στο να πάρουν τα τραγούδια των METALLICA τη σωστή τους μορφή.
Brian Slagel (Metal Blade)
Τρομερή μορφή... και σαν μπασίστας αλλά και σαν προσωπικότητα. Εννοείται πως παραμένει ακόμα, ένας από τους αγαπημένους μου μπασίστες. Έχω περάσει άπειρες ώρες παίζοντας το μπάσο από τα πρώτα άλμπουμ τωνMETALLICA, και ειδικότερα το solo του στο “(Anesthesia)-Pulling teeth”»… Και φυσικά όλοι θα θυμόμαστε για πάντα αυτό το παρουσιαστικό του. Ένας πολύ απλός τύπος, ο οποίος άθελά του ξεχώριζε στη δεκαετία των 80's. Εκεί που όλοι ήταν με τα poser ρούχα, τα μαλλιά κομμωτηρίου και γενικότερα όλο το poser attitude, o Cliff μου έκανε εντύπωση με τα παντελόνια καμπάνες, το απλό του στήσιμο και το ατέλειωτο headbanging... Δεν ξέρω τι θα γινόταν με τους METALLICA αν ζούσε ο Cliff. Πιστεύω όλοι το έχουμε αναρωτηθεί αυτό... Πάντως, δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν αγόρασα από το περίπτερο το metal περιοδικό της εποχής και είδα στο εξώφυλλο την φωτογραφία του και από κάτω την λεζάντα “Είδηση Σοκ!”
Ανδρέας (ROTTING CHRIST)
O Cliff Burton ήταν πολύ μεγάλη επιρροή για μένα κι άπειρους άλλους μπασίστες. Το γεγονός ότι ανέπτυξε έναν τόσο προσωπικό και γνήσιο ήχο για το μπάσο σε τόση νεαρή ηλικία είναι κάτι που εντυπωσιάζει μέχρι και σήμερα. Μερικοί μουσικοί δεν βρίσκουν ποτέ τη δική τους φωνή αλλά όταν οιMETALLICA κυκλοφορήσαν τον πρώτο τους δίσκο ήταν φανερό ότι ο Cliff είχε ήδη τον δικό του τρόπο παιξίματος και ήταν μοναδικός. Η παραμόρφωση και το wah πετάλι που χρησιμοποιεί στο “(Anesthesia)-Pulling teeth” ήταν κάτι που δεν είχα ξανακούσει ποτέ στο παρελθόν. Πρόλαβε και έκανε τόσα πολλά πράγματα στο τραγικά μικρό διάστημα της ζωή του που εμείς ούτε στον ύπνο μας δεν τα βλέπουμε. Θα είναι για πάντα σεβαστός και θα λείπει από την metal κοινότητα. Σας ευχαριστώ πολύ που μου δώσατε την ευκαιρία να πω λίγα λόγια για τον Cliff. Ήταν ένας από τους ήρωές μου.
Alex Webster (CANNIBAL CORPSE)
Οι METALLICA ήταν από τις πρώτες αγαπημένες μου μπάντες και η επιρροή τους στη μουσική μου ήταν σημαντική. Ως metal μπασίστας ο Cliff ξεχωρίζει για μένα επειδή δε χρησιμοποιούσε το μπάσο ως background ή υποστηρικτικό όργανο αλλά καταλάμβανε και μουσικό χώρο αντίστοιχο της κιθάρας (“For whom the bell tolls”) ή κυρίαρχο [“(Anesthesia)-Pulling teeth”, “Orion”]. Ωστόσο στα live φαινόταν ότι είχε περισσότερο χρόνο να «λάμψει» απ’ ότι στα άλμπουμ. Το βασικότερο όμως είναι ότι έδωσε έναν στομφώδη ήχο στο metal παίξιμο του μπάσου και αυτό είναι το πιο σημαντικό για μένα.
Colin Marston (DYSRHYTHMIA / BEHOLD... THE ARCTOPUS)
Στο σύντομο διάστημα που πέρασα μαζί με τον Cliff, γίναμε καλοί φίλοι. Ήταν μια σπέσιαλ στιγμή για όλους εμάς να είμαστε σε συγκροτήματα, να γράφουμε κομμάτια, να δίνουμε συναυλίες και να βλέπουμε από κοντά όλη τη σκληρή δουλειά που ξεκινούσε εκείνη την περίοδο. Οι ANTHRAX κι οι METALLICA πέρασαν πολύ χρόνο μαζί από το 1983 ως το 1986 και κοιτάζοντας πίσω, είναι σαν να ζούσαμε εντελώς διαφορετικά. Μία μαγική ζωή. Ήμουν πιο κοντά στον Cliff και τον Kirk Hammett εκείνα τα χρόνια και οι τρεις μας περνούσαμε όλη την ώρα μαζί κατά τη διάρκεια των περιοδειών. Την τελευταία νύχτα, στο βρετανικό σκέλος της περιοδείας μας, το Σεπτέμβριο του 1986, είχαμε ένα μεγάλο πάρτυ και θυμάμαι ότι νιώθαμε ανίκητοι. Ότι κάναμε δούλευε ρολόι κι ο κόσμος άρχισε να εκτιμά σε πολύ μεγάλο βαθμό τη μουσική που παίζαμε. Πέρασα τη νύχτα τρέχοντας στο ξενοδοχείο με τον Cliff, καταστρέφοντας κουζίνες, παίρνοντας μάτι κοπέλες και κάνοντας ένα σωρό άλλες βλακείες που κάνεις όταν είσαι 20 χρονών. Ελάχιστες μέρες μετά, συνέβη το ατύχημα κι ο Cliff έφυγε για πάντα. Ακόμα δεν μπορώ να το πιστέψω και 20 χρόνια αργότερα ακόμα μου λείπει.
RIP my brother.
Scott Ian (ANTHRAX)
Κώστας Αλατάς
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ CLIFF BURTON (ROCK HARD GERMANY)
Ο κόσμος του heavy metal ταρακουνήθηκε από τον τραγικό χαμό του μπασίστα των METALLICA Cliff Burton, όταν το tour bus του γκρουπ, γλίστρησε στον πάγο όταν βρίσκονταν σε περιοδεία στη Σκανδιναβία, ο Cliff πετάχτηκε έξω από το παράθυρο και βρήκε φριχτό θάνατο. Ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στην επιτυχία των METALLICA, συνεισφέροντας με το βιρτουόζικο παίξιμό του, τη νοοτροπία του δρόμου και την εντελώς over-the-top παρουσίας του στη σκηνή. Βοήθησε να βγει το μπάσο έξω από τη ντουλάπα με το μοναδικό τρόπο που έπαιζε, ο οποίος ενσωμάτωνε αρμονικές, κλασικά γεμίσματα, heavy παραμόρφωση και «γεμάτα» wah-wahεφέ: Το “Anaesthesia” και το “Orion”, είναι δύο από τα καλύτερα παραδείγματα της απίστευτης τεχνικής του. Ευτυχώς ο James, οKirk κι ο Lars ήταν αρκετά ανοιχτόμυαλοι ώστε να τον αφήσουν εντελώς ελεύθερο να παίξει το υλικό που ήθελε. Αντίθετα από τους υπόλοιπους μπασίστες, ο Cliff είχε βρει τις δικές του μπασογραμμές και δεν ακολουθούσε απλά το ρυθμό.
Η τρομερή του ικανότητα στη μουσική είναι διάσημη, αλλά η σπουδαία του προσωπικότητα τον έκανε τόσο μοναδικό άτομο. Η ανέμελη και συνεσταλμένη στάση του, ήταν εντελώς αντίθετη με την τρελαμένη περσόνα που έβγαζε πάνω στη σκηνή. Ήταν πολύ ταπεινός και απόλυτα πιστός στους φίλους, τους οπαδούς και τους γονείς του. Σε περίπτωση που δεν έχει συναντήσει κανείς τον Cliff Burton(σ.σ. κάτι εξαιρετικά πιθανό δηλαδή), η ακόλουθη συνέντευξη δίνει μία εικόνα του τι άνθρωπος ήταν. Ο Cliff έδινε συνεντεύξεις πολύ σπάνια και προτιμούσε να τις αναλαμβάνουν ο James κι ο Lars. Αυτή η συνέντευξη έγινε στην επονομαζόμενη “Metallimansion” και αργότερα απομαγνητοφωνήθηκε από την κοπέλα του Cliff Burton, CorinneLynn.
Συνήθιζα να τζαμάρω με κάποιους φίλους από την περιοχή κι αργότερα έπαιξα με εκείνους τους τύπους που αποκαλούσαν τους εαυτούς τους EZ STREET, από ένα στριπτιζάδικο στο San Mateo.
Τι είδος μουσικής;
Ό,τι πιο περίεργο μπορείς να φανταστείς. Κάναμε πολλές διασκευές, αλλά ήταν εντελώς χάλια. Ήμουν σ’ αυτούς για κάποια χρόνια, αλλά σιγά-σιγά το διαλύαμε. Μετά είδα τους TRAUMA και σκέφτηκα ότι δεν είχα τίποτα καλύτερο να κάνω, οπότε πήγα σ’ αυτούς.
Ποιες ήταν οι επιρροές σου;
Οι επιρροές μου στο μπάσο ήταν οι: Geddy Lee, Geezer Butler, StanleyClarke…
Ο Steve Harris;
Δεν τον είχα ακούσει να σου πω την αλήθεια μέχρι…
Μέχρι να αναπτύξεις το δικό σου στυλ;
Ακριβώς. Κι ο Lemmy από τους MOTORHEAD είχε επιρροή στον τρόπο που χρησιμοποιεί την παραμόρφωση. Αυτό ήταν διαφορετικό, νέο και συναρπαστικό. Και οι THIN LIZZY είχαν την επιρροή τους πάνω μου. Επίσης με έχουν επηρεάσει αρκετοί κιθαρίστες. Ο Jimi Hendrix, ο Uli Roth, ο MichaelSchenker σ’ ένα βαθμό κι ο Tony Iommi.
Τα πέντε αγαπημένα σου άλμπουμ;
Θα σου πω πέντε αγαπημένες μπάντες. Τα πάντα από τον Glen Danzig, δηλαδή τους MISFITS και τουςSAMHAIN, τα πάντα από τους THIN LIZZY… Τι άλλο; Οι παλιοί BLACK SABBATH. Υπάρχει μία μπάντα που λέγονται R.E.M., η οποία παραδόξως μου αρέσει πολύ (σ.σ. Μιλάει προφανώς για τους γνωστούςrockers). Φυσικά μου αρέσουν πολύ οι παλιοί αλλά και οι νέοι AEROSMITH.
Πως ήρθες σε επαφή με τους METALLICA λοιπόν;
Οι TRAUMA είχαν πάει στο Los Angeles κι έκαναν κάποιες δουλειές. Όταν ήμουν εκεί, ο Lars κι οJames μας είδαν και αποφάσισαν ότι ήθελαν να με πάρουν στο γκρουπ τους. Άρχισαν να με προσεγγίζουν και να με παίρνουν τηλέφωνο κι εγώ πήγα σε μία συναυλία τους στο Frisco. Με τον καιρό οι TRAUMA είχαν αρχίσει να με ενοχλούν με διάφορους τρόπους, οπότε αποφάσισα να τους αφήσω…
Μιλάς καθαρά από μουσικής άποψης ότι σε ενοχλούσαν;
Ναι. Είχαν αρχίσει να έχουν ένα ύφος… Κοίτα, είχαν αρχίσει να γίνονται εμπορικοί κατά κάποιο τρόπο και είχαν διαφορετικό μουσικό ύφος, κάτι το οποίο εγώ έβρισκα ενοχλητικό.
Ήθελες να γίνετε πιο σκληροί;
Σίγουρα.
Οπότε είπες στους METALLICA ότι θα έπρεπε να μετακομίσουν στο San Francisco αν ήταν να πας σ’ αυτούς…
Ακριβώς. Τους είπα ότι θα έπρεπε να μετακομίσουν εδώ, επειδή δεν ήθελα να πάω στο Los Angeles. Μου αρέσει εδώ. Εκείνοι μου απάντησαν ότι σκέφτονταν να κάνουν κάτι τέτοιο ούτως ή άλλως, οπότε δούλεψε τέλεια η φάση. Έτσι λειτούργησαν όλα πολύ καλά. Ήρθαν εδώ, βολευτήκαμε στο δωμάτιο που μιλάμε τώρα, στήσαμε τον εξοπλισμό μας και του δώσαμε να καταλάβει για δύο μέρες. Ήταν προφανές από το ξεκίνημα ότι κάναμε κάτι καλά!!!
Τι έχεις να πεις για τις πρώτες μέρες; Έχετε προοδεύσει σίγουρα πολύ από τότε.
Είχε πλάκα τότε, έχει πλάκα και τώρα.
Φαινόσασταν να έχετε ένα ύφος πιο πολύ «να πάνε να γαμ**** όλα» τότε.
Κοίτα, θα μπορούσα να σου πω με ασφάλεια ότι έχουμε ωριμάσει μουσικά –αν όχι με κάποιον άλλο τρόπο- τα τελευταία χρόνια. Πρέπει να λάβεις υπόψη σου όμως ότι πλέον διακυβεύονται πολλά.
Μεγάλη εταιρία και μεγάλο management, έτσι; Τοmanagement σας φροντίζει πολύ, έτσι;
Ναι. Όλοι όσοι έχουμε υπογράψει έχουν κάνει σπουδαία δουλειά για μας. Όλα πηγαίνουν καλά.
Που πιστεύεις ότι θα είστε σε λίγα χρόνια από τώρα; Είστε σε ανοδική πορεία, αλλά πιστεύεις ότι θα φτάσετε εκεί που είναι οι IRON MAIDEN και οι JUDAS PRIEST; Έτσι φαίνεται πάντως…
Δεν ξέρω… Να σου πω την αλήθεια, προσπαθώ να μην κάνωπροβλέψεις για τέτοιου είδους πράγματα. Απλά προσπαθούμε να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό, να πάμε όσο πιο μακριά μπορούμε και να δούμε που θα φτάσουμε.
Ποια είναι η συναυλία που σου έχει μείνει στο μυαλό περισσότερο;
Αυτό είναι ένα θέμα. Διαφορετικά show έχουν διαφορετικά καλά σημεία και είναι πραγματικά σπουδαίο να παίζεις στην πόλη σου για παράδειγμα. Υπάρχουν όμως κι άλλες σπουδαίες εμφανίσεις, όπου συμβαίνουν ωραία πράγματα. Και δεν μπορώ να μνημονεύσω κάποια ιδιαίτερα.
Είμαι βέβαιος ότι περνάς φανταστικά σε όλες τις συναυλίες. Τουλάχιστον αυτό δείχνεις.
Τις περισσότερες φορές το διασκεδάζω πολύ. Κάποιες άλλες λιγότερο, αλλά ο κανόνας είναι ότι περνάω καλά. Είναι δύσκολο να πεις κάτι τέτοιο όταν είσαι στη σκηνή. Δεν ξέρεις τι συμβαίνει. Απλά το κάνεις και ανακαλύπτειςτί γίνεται στη συνέχεια.
Τι έγινε στο Donington με τα μπουκάλια που σας πετούσαν;
Στο Donington όταν παίξαμε φαίνεται ότι ήταν η μέρα των ιπτάμενων αντικειμένων. Διάφορα πράγματα πετάγονταν στη σκηνή όλη την ημέρα και το κοινό από κάτω έκανε σαν τρελό.
Αυτό δε γινόταν επειδή δεν σας γούσταραν, έτσι;
Όχι, το έκαναν επειδή έτσι συνηθίζουν να κάνουν. Νομίζω ότι τους αρέσαμε.
Πες μας λίγο για το νέο σας άλμπουμ, το “Master ofpuppets” (σ.σ. καταλαβαίνετε πότε έγινε η συνέντευξη!!!). Έχει πάρει πολύ καλές κριτικές! Ποιο είναι το αγαπημένο σου τραγούδι από το δίσκο;
Το “Master of puppets”. Νομίζω ότι είναι και το καλύτερο τραγούδι των METALLICA μέχρι τώρα. Και οι στίχοι είναι αρκετά καλύτεροι.
Φαίνεται ότι και η μουσική σας γίνεται πιο τεχνική, έτσι;
Ναι, φαίνεται ότι τα πάντα στο γκρουπ προοδεύουν…
Και τα πιο thrashy; Όπως το “Battery” και το “Damage”;
Είναι πολύ… γρήγορα!, Ξέρεις, τυπικά, γρήγορα τραγούδια των METALLICA. Αλλά υπάρχει και αρκετά διαφορετικό υλικό.
Όλα πήγαν ομαλά στο στούντιο, όπως τα περιμένατε;
Μας πήρε πολύ καιρό. Δεν προγραμματίσαμε το χρόνο μας τόσο σωστά, αλλά τα τραγούδια είναι πραγματικά πολύ καλά. Όπως είπα, θα μπορούσαμε να είχαμε προγραμματίσει το χρόνο μας καλύτερα, αλλά συνολικά νομίζω ότι ήταν επιτυχία.
Ένας καλός διάδοχος για το “Ride the lightning”, λοιπόν;
Σίγουρα.
Θα μας πεις τον εξοπλισμό σου; Ποιον ενισχυτήχρησιμοποιείς;
Χρησιμοποιώ ενισχυτή και καμπίνες Mesa Boogie. Έχω μία καμπίνα 115 μέσα σ’ ένα κουτί 412. Παίζω Aria μπάσο.Χρησιμοποιώ τα Aria Gold και Black.
Τι απέγινε το Rickenbacker μπάσο σου;
Θέλει ακόμα δουλειά. Είχα ένα Alembic για λίγο καιρό, με το οποίο έκανα τη δουλειά μου, μέχρι που μου το έκλεψαν! Μια και μιλάμε, αν το βρει κανείς, ας μου το φέρει!!!
Στο “Master of puppets”, άκουσα κάποιου είδους σόλο μπάσο, όπου χρησιμοποιείς κάποια περίεργα εφέ. Τι είναι αυτά;
Υπάρχει μία εισαγωγή για το τραγούδι που λέγεται “Damage Inc” κι έγινε όλο στο μπάσο. Έχει 8 ή 12 κανάλια μπάσου, πολλές αρμονίες και μπόλικα εφέ. Θα δίσταζα να το πω σόλο μπάσο. Είναι μία εισαγωγή με μπάσο απλά. Υπάρχει πολύ σόλο μπάσο στο “Orion”, μετά από ένα μικρό κιθαριστικό σόλο. Πιθανώς κανείς να μην μπορεί να καταλάβει ότι είναι μπάσο, αλλά είναι!!!
Κάποια συμβουλή σε επίδοξους μουσικούς;
Αφιερώστε τον εαυτό σας μόνο σ’ αυτό και μην αφήνετε όλες τις μπούρδες που έχει να σας προσφέρει η ζωή να σας βγάλουν από το δρόμο.
Harald O
Μετάφραση: Σάκης Φράγκος
Συνέντευξη με τους γονείς του Cliff Burton, Jan και Ray Burton, στον Harald Ο.
Πρώτη δημοσίευση στο Thrash Metal (ΗΠΑ) και στο Rock Hard (Γερμανία).
Οι γονείς του Cliff Burton μιλούν για το γιο τους.
Πρωτοείδα την Jan Burton σε ένα δισκοπωλείο στο Σαν Φρανσίσκο. Ενθουσιάστηκα γιατί είδα μία μεσόκοπη κυρία να φοράει μπλουζάκι METALLICA. Την πλησίασα και τη ρώτησα αν ενδιαφερόταν για φωτογραφίες του συγκροτήματος. Μου είπε: “Ναι, γιατί ένας από αυτούς τυχαίνει να είναι γιος μου”. Ένιωσα τελείως βλάκας. Με τον καιρό τους γνώρισα καλύτερα και η Jan και ο Ray Burton είναι δύο από τους πιο τρυφερούς και γνήσιους ανθρώπους που γνώρισα ποτέ. Εξακολουθούν να είναι δύο από τους μεγαλύτερους φαν τωνMETALLICA και έχουν συχνή επαφή με τους James, Lars καιKirk. Αυτή η συνέντευξη έγινε στο διαμέρισμά τους στο CastroValley της Kαλιφόρνια και προηγήθηκε ενός εξαιρετικού δείπνου από τα χεράκια της Jay Burton. Θα ήθελα να τους ευχαριστήσω για τη συνέντευξη και τη φιλοξενία τους.
Πώς ήταν ο Cliff ως παιδί;
J: Ήταν καταπληκτικό παιδί, δεν δημιουργούσε ποτέ πρόβλημα. Ήταν πραγματικά πολύ ήσυχος. Πάντα ζούσε μία πραγματικά φυσιολογική ζωή εκτός από ένα πράγμα, ήταν πάντα ανεξάρτητος, ακόμα κι όταν ήταν σχεδόν μωρό. Του έλεγα: “Όλα τα παιδάκια παίζουν έξω, γιατί δεν πας να παίξεις μαζί τους;” και μου έλεγε: “Δεν παίζουν, απλώς κάθονται και μιλάνε. Είναι βαρετό”. Έμπαινε στο σπίτι και διάβαζε τα βιβλία του ή έβαζε τη μουσική. Διάβαζε πολύ και ήταν έξυπνος. Στην τρίτη τάξη του έκαναν τεστ και βρήκαν ότι έχει την αντίληψη ενός παιδιού της δευτέρας λυκείου. Ακολουθούσε το δικό του δρόμο. Δεν ενωνόταν με τον όχλο αν δεν το ήθελε ο ίδιος. Ήταν πάντα δημοφιλής και είχε πολλούς φίλους. Ήταν ένα καλό, πολύ ευγενικό παιδί αλλά πάντα ανεξάρτητο.
R: O Cliff ήταν 22 μηνών όταν άρχισε να περπατάει και ανησυχούσαμε πολύ για αυτό, αλλά ο γιατρός είπε: “Δεν έχει τίποτα. Είναι απλώς πολύ έξυπνος και ξέρει ότι η μαμά και ο μπαμπάς θα τον πηγαίνουν αγκαλιά όπου θέλει”. Όταν το θυμόμαστε είναι αστείο. Παραλίγο να σπάσει την πλάτη της Jay!
Και η αφοσίωσή του στη μουσική;
J: Άρχισε μαθήματα στα δεκατρία του χρόνια, αφού πέθανε ο αδερφός του. Είπε σε κανα δύο ανθρώπους ότι “Θα γίνω ο καλύτερος μπασίστας για τον αδερφό μου”. Δεν το πιστεύαμε ότι είχε τόσο ταλέντο, δεν είχαμε ιδέα! Νομίζαμε ότι απλώς θα κοπανιόταν και θα κοπανιόταν, το οποίο και έκανε στην αρχή. Δεν του ήταν καθόλου εύκολο αρχικά. Μετά, περίπου έξι μήνες αφού έκανε μαθήματα, άρχισε να μπαίνει σε κάποιο μουσικό καλούπι. Σκέφτηκα πως έχει πραγματικά πολλές δυνατότητες και μου έκανε απίστευτη εντύπωση γιατί κανένας στην οικογένειά μας δεν είχε ταλέντο στη μουσική! Έκανε μαθήματα σ΄ ένα μέρος για περίπου ένα χρόνο, και μετά ξεπέρασε τελείως τον δάσκαλο και πήγε σε έναν άλλο για δυο χρόνια και τον ξεπέρασε και αυτόν επίσης. Μετά γράφτηκε σε ωδείο και πήρε μαθήματα από έναν πολύ καλό μπασίστα τζαζ, έναν εξαιρετικό μουσικό. Ήταν αυτός που έβαλε τον Cliff να μάθει Μπαχ, Μπετόβεν και Μπαρόκ [μουσική] , τον έβαλε να μάθει να διαβάζει τη μουσική και τέτοια πράγματα. Ήταν μαζί του πολύ καιρό και μετά πραγματικά τον ξεπέρασε και αυτόν επίσης. Έγινε στ’αλήθεια τόσο καλός που δεν χρειαζόταν μαθήματα πια. Καθόταν κάτω και μελετούσε κι έπαιζε Μπαχ. Τον λάτρευε.
Έκανε κάμποση εξάσκηση, ε;
J: Μεταξύ τεσσάρων και έξι ωρών τη μέρα, κάθε μέρα, ακόμα κι αφού είχε μπει στους METALLICA. Ήταν πολύ σεμνό παιδί. Πάντα έλεγε: “Όχι, υπάρχει κάποιος που παίζει στο γκαράζ του που δεν έχει ανακαλυφθεί και είναι καλύτερος από σένα”. Ακόμα και τον τελευταίο χρόνο με τους METALLICA, όταν πια τα είχαν καταφέρει, δεν υπήρχε διαφορά για εκείνον. Εξακολουθούσε να εξασκείται, ξενυχτούσε όλη νύχτα και πήγαινε αργά για ύπνο. Αλλά όταν ξυπνούσε, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να πάρει το μπάσο του και να ξαναπαίξει. Ένα πράγμα που μάλλον ήταν ασυνήθιστο είναι πως σκεφτόταν εμάς, επειδή συνήθιζε να ξενυχτάει όλη νύχτα. Δεν ήθελε να αλλάξει τον τρόπο ζωής του, ήταν δύσκολο για αυτόν. Έρχονταν ο Daniel (Donato), ο Jim (Martin, FAITH NO MORE) και έπαιζαν “Dungeons anddragons” ή έβλεπαν βίντεο και έφτιαχνε τεράστια γεύματα, όπως ομελέτες, λάτρευε να μαγειρεύει, πολύ σπάνια μας ξυπνούσε. Ήταν εξαιρετικά διακριτικός και στοργικός.
Ήταν πολύ ειλικρινής, επίσης.
J: Α, ήταν τόσο ειλικρινής που μερικές φορές σκεφτόσουν, “Αχ, Cliff, μακάρι να μην ήσουν τόσο ειλικρινής!” Ούτε καν μικρά αθώα ψέματα δεν έλεγε και μερικές φορές αυτό μας έφερνε σε δύσκολη θέση. (γέλια) Μιλούσαμε για αυτό κάποτε και είπε “Δεν είμαι υποχρεωμένος να λέω ψέματα για κανέναν. Δεν θέλω να λέω ψέματα”. Κι έτσι ακριβώς ένιωθε. Θέε μου, νομίζω ότι μισούσε τα ψέματα περισσότερο από οτιδήποτε. Το θεωρούσε σημαντικό να είσαι ο εαυτός σου.
Τι έγινε όταν μπήκε στους METALLICA και τα πράγματα άρχισαν να απογειώνονται; Φαίνεται ότι ήσασταν δίπλα του 100%.
R: Α ναι, πάντα νιώθαμε ότι είναι η ζωή του Cliff και σεβόμασταν αυτό που πίστευε ότι ήθελε να κάνει. Aν και η μουσική των METALLICA δεν ήταν το είδος που εγώ θα ήθελα να παίζει, αφού εκείνος ήθελε του ευχήθηκα ό,τι καλύτερο. Δεν υπάρχει κάτι να του προσάψεις!
J: Εγώ δεν το έβλεπα έτσι! Δεν με ένοιαζε τι είδος μουσικής θα έπαιζε αρκεί να ήταν καλός σ΄ αυτό που έκανε. Το γεγονός ότι ήταν heavy metal με ενθουσίαζε παρά να ήταν κάποιο γλυκανάλατο ποπ ή country. Ήταν διαφορετικό ως προς τον τρόπο ζωής μας κι έτσι το θεωρούσα συναρπαστικό, εξακολουθώ να θεωρώ τους METALLICAσυναρπαστικούς. Θα θέλαμε να τους ευχαριστήσουμε, ήταν και είναι υπέροχοι μαζί μας. Μας προσέχουν και μας αγαπούν και αυτό θα πρέπει να γίνει γνωστό.
R: Όταν ήταν περίπου είκοσι δύο ετών είπε: “Θα γίνω επαγγελματίας μουσικός. Θα κερδίζω το ψωμί μου έτσι”. Κι αυτό έκανε.
J: Εγώ δεν το έβλεπα έτσι! Δεν με ένοιαζε τι είδος μουσικής θα έπαιζε αρκεί να ήταν καλός σ΄ αυτό που έκανε. Το γεγονός ότι ήταν heavy metal με ενθουσίαζε παρά να ήταν κάποιο γλυκανάλατο ποπ ή country. Ήταν διαφορετικό ως προς τον τρόπο ζωής μας κι έτσι το θεωρούσα συναρπαστικό, εξακολουθώ να θεωρώ τους METALLICAσυναρπαστικούς. Θα θέλαμε να τους ευχαριστήσουμε, ήταν και είναι υπέροχοι μαζί μας. Μας προσέχουν και μας αγαπούν και αυτό θα πρέπει να γίνει γνωστό.
R: Όταν ήταν περίπου είκοσι δύο ετών είπε: “Θα γίνω επαγγελματίας μουσικός. Θα κερδίζω το ψωμί μου έτσι”. Κι αυτό έκανε.
J: Είπαμε “Οk”, ο Cliff δεν έκανε ποτέ πίσω! Δεν είδα ποτέ αυτό το παιδί να εγκαταλείπει τίποτα και κανέναν. Έτσι ήξερα πως έβαζε το 100% των δυνάμεών του για να πετύχει. Κι επειδή τον αγαπούσαμε πάρα πολύ και τον σεβόμασταν, πραγματικά προσπαθήσαμε να του δώσουμε το 110% γιατί νιώθαμε πως το άξιζε. Έπαιζε με άλλες μικρές τοπικές μπάντες μέχρι εκείνη τη στιγμή. Του είπαμε: “Εντάξει, σου δίνουμε τέσσερα χρόνια. Θα πληρώνουμε το νοίκι και το φαγητό σου. Όταν όμως περάσουν τα τέσσερα χρόνια, αν δεν δούμε κάποια μικρή πρόοδο ή μέτρια πρόοδο, αν δεν πας πουθενά και είναι φανερό ότι δεν προκειται να βγάλεις το ψωμί σου από αυτό, τότε θα πρέπει να βρεις δουλειά ή να κάνεις κάτι άλλο. Τόσο πρόκειται να σε στηρίξουμε. Θα πρέπει να ξέρουμε μέχρι τότε αν πρόκειται να τα καταφέρεις ή όχι”, οπότε είπε: “Ωραία”. Κι αν τα κατάφερε λέει! Δύο χρόνια αργότερα. Φυσικά, το “Kill ‘em all” ήταν πρώτα... Ξέρετε, δεν είχαμε έρθει σε επαφή με το heavy metal καθόλου, ήταν τόσο καινούριο για μας. Όταν το “Ride the lightning” βγήκε είπα: “Α!!!” Πίστευα ότι ήταν το καλύτερο άλμπουμ στον κόσμο. Φοβόμουν και έλεγα: “Cliff, πώς θα βγάλετε καλύτερο από αυτό; Είναι αδύνατο να κάνετε καλύτερο άλμπουμ”. Και τότε έβγαλαν το “Master of puppets”! Ξέρετε, είναι απλώς ταλαντούχοι και εξακολουθούν να είναι ταλαντούχοι.
Άλλαξε τίποτα αφότου έγιναν διάσημοι οι METALLICA;
J: Όχι, τίποτα, απολύτως τίποτα.
R: Ποτέ δεν το έπαιξε ότι ήταν κάποιος, ούτε κατα διάνοια. Αντιπαθούσε έντονα μάλιστα όποιον είχε τέτοια συμπεριφορά.
J: Ποτέ δεν θεώρησε τον εαυτό του σταρ. Έλεγε: “Είμαι απλώς καλός μουσικός, αλλά δεν είμαι rock star”. Ήτανstar, αλλά δεν το αναγνώριζε στον εαυτό του.
Πρέπει να είστε πολύ υπερήφανοι για όλα όσα κατάφερε.
J: Ω Θεέ μου! Δεν υπάρχουν πιο υπερήφανοι γονείς στον κόσμο! Δεν υπάρχει πουθενά κανείς πιο υπερήφανος για το γιο του. Για όλα όσα κατάφερε οπωσδήποτε.... Αυτό που ήταν όμως δεν άλλαξε ποτέ, κάτι για το οποίο είμαστε ακόμα πιο υπερήφανοι. Έλεγε πάντα: “Μαμά και μπαμπά σας ευχαριστώ για όλα. Σας ευχαριστώ για την υποστήριξη όλα αυτά τα χρόνια”. Δεν το πήρε ποτέ πάνω του.
R: Αφότου έγινε διάσημος συνέχιζε να βγαίνει και να τζαμάρει με τα παιδιά με τα οποία πήγε σχολείο, στον αχυρώνα του Judd στο Cull Canyon.
J: Και για ψάρεμα στην προκυμαία με τον Dave και τον Jim.
Τι πιστεύετε ότι έφερε στους METALLICA; Πώς είδατε τον ρόλο του στην μπάντα;
J: Αναμφισβήτητα, ήταν η μοναδικότητα ενός μπασίστα που είχε τόσο εξαιρετικό ταλέντο... Ήταν πολύ πιστό άτομο και δεν ήθελε να αφήσει τους TRAUMA. Όμως οι TRAUMA τον ήθελαν απλώς να κρατάει τον ρυθμό. Ήθελε να παίζει πραγματικά μπάσο και του είπαν ότι δε γίνεται. Αγανάκτησε με την κατάσταση επειδή ήθελε να εκφράζεται μέσω της μουσικής. Οι METALLICA του τηλεφωνούσαν κάθε εβδομάδα από το L.A. και τους έλεγε “Όχι”. Όταν τελικά συναντήθηκαν τους είπε: “Θέλω να παίζω μπάσο και να έχω χρόνο ώστε να κάνω και σόλο”. Του απάντησαν: “Παίξε ό,τι θέλεις, απλώς έλα μαζί μας”. Του έδωσαν ένα πεντάλεπτο για το σόλο και εξακολουθούν μέχρι σήμερα να το κάνουν. Ο Jason έχει ακόμα αυτό το προνόμιο σήμερα. Δεν ξέρω για άλλες μπάντες, αλλά δεν υπήρξε άλλος μπασίστας εκτός αν ήταν ιδρυτής του συγκροτήματος, που να έκανε σόλο, να έγραφε και να έπαιζε όπως ο Cliff.
Συμφωνώ, ήταν φανερό.
J: Απόλυτα. Εξάλλου, πολλά από τα γράμματα που έχουμε λάβει λένε αυτό ακριβώς.
Υπάρχει κάτι που θέλετε να πείτε σ΄ όλους αυτούς που σας έγραψαν μετά το θάνατο του Cliff;
J: Οπωσδήποτε θα ήθελα να τους ευχαριστήσω για τα γράμματά τους. Θεωρώ πως όλος ο κόσμος του heavy metal, αλλά και ο κόσμος των METALLICA με αυτό το τρόπο μας έδειξαν πως μας έχουν μέσα στην καρδιά τους. Ακόμα και σήμερα λαμβάνω γράμματα. Αυτή η αγάπη και η τρυφερότημα που μας έδειξαν, μάς έχει βοηθήσει πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Δεν μπορώ να σας εξηγήσω το πόσο πολύ σημαντικό είναι αυτό για εμάς ως γονείς. Σε κάποιους μάλιστα απαντήσαμε κι έτσι με κάποιους ανθρώπους έχουμε αλληλογραφία πλέον. Είναι μια θεραπευτική διαδικασία γιατί έρχεται αγάπη προς εμάς και την ανταποδίδουμε.
Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να προσθέσεις, Ray;
R: Για μένα ήταν ένας θαυμάσιος νέος και το το γεγονός ότι ήταν γιος μου με ικανοποιεί ακόμα περισσότερο. Έθεσε τους στόχους του, έκανε τις επιλογές του και τα κατάφερε. Πίστευε ότι με τους METALLICA υπήρχε πιθανότητα επιτυχίας. “Συχνά τρώγαμε τα μούτρα μας, αλλά επιμέναμε να κάνουμε αυτό που θέλαμε να κάνουμε”, δήλωσε. Ήταν “εμείς” και όχι “εγώ” και ήταν πάντα έτσι. Πάντα λάμβανε υπόψην του την γνώμη των υπολοίπων παιδιών του συγκροτήματος. Είχα την αίσθηση ότι υπήρχε μεγάλη κατανόηση μεταξύ τους. Σίγουρα υπήρξαν κάποιες κακές στιγμές, ιδιαίτερα κατα την πρώτη τους περιοδεία στην ανατολική ακτή.
Έπρεπε να κάνουν υπομονή.
R: Δεν σταμάτησαν όμως ακόμα κι όταν τους έκλεψαν τα πάντα εκτός από τρεις κιθάρες. Έμεινε εκεί και συνέχισε. Δεν μπορώ παρα να το θαυμάζω και να τ΄ αγαπώ αυτό το παιδί, όπως και τους Kirk, James και Lars. Ήταν υπέροχη ομάδα. Έκανε κάτι που το απολάμβανε απόλυτα κι έπαιρνε ικανοποίηση από τη δουλειά του. Είναι κρίμα που τελείωσε με αυτόν τον τρόπο. Πολλά από τα γράμματα αναφέρουν ότι η μνήμη του θα ζει για πάντα.
Harald O
Μετάφραση: Σάκης Φράγκος
FLEMMING RASMUSSEN
Ο παραγωγός των METALLICA στο “Ride the lightning”, μίλησε στον Σάκη Φράγκο και του εξιστόρησε τις εμπειρίες του με τον Cliff Burton και τους METALLICA…
Πως ήρθες σε επαφή με τους METALLICA;
Στην πραγματικότητα, εκείνοι επικοινώνησαν μαζί μου. Εκείνη την εποχή περιόδευαν στην Ευρώπη κι έψαχναν για στούντιο. Δεν τους άρεσε ο ήχος του “Kill ‘em all” κι ο Lars –ο οποίος ας μην ξεχνάμε ότι είναι Δανός- έβαλε το managementτους και τον promoter των συναυλιών τους να βρουν τον κατάλληλο παραγωγό. Έτσι έφτασαν σε μένα.
Τους γνώριζες τότε τους METALLICA;
Όχι. Ήταν στο ξεκίνημά τους και δεν τους ήξερα.
Από την εμπειρία σου στο στούντιο, πόσο σημαντικός ήταν ο Cliff Burton για τον ήχο των METALLICA;
Στο ντεμπούτο τους ήταν πολύ σημαντικός. Στους άλλους δύο που έπαιξε, δεν ήταν τόσο μεγάλη η επιρροή του, όσο στο “Kill ‘em all”. Είχε όμως έναν πολύ χαρακτηριστικό ήχο, το προσωπικό του ύφος και ήταν πολύ σημαντικός για τη μπάντα σε γενικές γραμμές.
Μπορείς να μας πεις για το χαρακτήρα του Cliff σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μέλη; Είχε αυτή τη διάθεση για πάρτυ που είχαν και οι υπόλοιποι ας πούμε;
Βέβαια και σ’ αυτόν άρεσε να διασκεδάζει. Δεν κάναμε όμως και τόσο στενή παρέα και πάρτυ μεταξύ μας, αφού δούλευα ακόμα και την ώρα που οι υπόλοιποι έκαναν διάλειμμα.
Σχετικά με την τεχνική του ως μπασίστας: Πολλοί λένε ότι ήταν τέτοιο το όραμα του Cliff, που τα υπόλοιπα μέλη του είχαν τυφλή εμπιστοσύνη και του πρόσφεραν απεριόριστη καλλιτεχνική ελευθερία. Ήταν φανερό κάτι τέτοιο;
Σίγουρα. Αυτό ακριβώς συνέβαινε. Ήξερε τι ήθελε και μπορούσε να γράψει μπασογραμμές πολύ πέρα από τις «φυσιολογικές». Εκτός αυτού, έγραψε και πολλά κομμάτια.
Το “Orion” θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα δείγματα του ταλέντου του. Επειδή ο Cliff είχε σπουδάσει αρμονία και μουσική θεωρία, ο Hetfield αστειευόμενος σε μια παλιά του συνέντευξη, είχε πει ότι του τοποθετούσε τα δάχτυλα στα σωστά τάστα της κιθάρας του!!!
(γέλια) Δεν θυμάμαι κάτι τέτοιο για να μπορέσω να το επιβεβαιώσω! Πάντως συμφωνώ απόλυτα σ’ αυτό που είπες για το “Orion”. Ο Hetfield έγραφε κομμάτια βασισμένος στους στίχους κι ο Burton βασισμένος στη μουσική. Γι’ αυτό κι έγραψε τα instrumental κομμάτια τους.
Το “Orion” αποτελούσε μέρος του “Welcome home(Sanitarium)” στο ξεκίνημα;
Όχι. Ήταν αυτόνομο κομμάτι από την αρχή…
Είχατε συζητήσει ποτέ με τον Cliff για τον ήχο του, μιας και δεν είχε το συνηθισμένο ήχο μπάσου, ούτε έπαιζε πιστά πάνω στις κιθάρες;
Φυσικά και μιλούσαμε κι είχε τον ήχο που εκείνος ήθελε. Χρησιμοποιούσε πολύ το wah wah κι είχε πολύ χαρακτηριστικό ήχο στα σόλο του (που ήταν και πολλά).
Μήπως θυμάσαι να μας πεις πως ηχογράφησε την εισαγωγή του “Damage Inc”;
Δυστυχώς δε θυμάμαι… Δε μπορώ να φέρω στο μυαλό το κομμάτι κιόλας τη στιγμή που μιλάμε.
Πότε έμαθες για το θάνατο του Cliff και πως αντέδρασες; Επικοινώνησες με το γκρουπ;
Το γκρουπ έπαιζε στην Κοπεγχάγη και περίμενα να τους δω από κοντά. Εκείνο το βράδυ δούλευα μέχρι αργά και κοιμόμουν, ώσπου με ειδοποίησε η μητέρα μου που το άκουσε στο ραδιόφωνο εκείνο το πρωί! Το λεωφορείο τράκαρε το βράδυ και μπορώ να πω ότι ήμουν σε κατάσταση σοκ… Απίστευτα δυσάρεστη κατάσταση…
Γιατί κατά τη γνώμη σου παραμένει ο Cliff τόσο αγαπητός στους metalheads από τη στιγμή που δεν ήταν τόσο εκφραστικός ούτε τόσο διαχυτικός όσο τα υπόλοιπα μέλη;
Ήταν ακριβώς ο τύπος που έβγαζε προς τα έξω. Ήταν πραγματικά αυθεντικός. Πέθανε όμως και πριν οι METALLICAγίνουν εμπορικοί και μ’ αυτόν τον τρόπο έγινε “underground hero”.
Δούλεψες με τους METALLICA και στο “…and justice for all”. Ποια ήταν η διαφορά των METALLICA στο στούντιο με τον Jason Newsted σε σύγκριση με το παρελθόν;
Ο Jason ήταν νέο παιδί και προσπαθούσε να βρει τη θέση του στο συγκρότημα. Ο Cliff ήταν ήδη μέρος –και μάλιστα σημαντικό- στο σχήμα, ενώ ο Jason προσπαθούσε να γίνει κάτι τέτοιο. Ο Jason έπαιζε ότι του λέγαμε εμείς.
Ωραία. Εγώ όμως θα έλεγα ότι το μπάσο είναι εντελώς θαμμένο στην τελική μίξη. Γιατί έγινε αυτό;
Ο Lars κι ο James επέμεναν πάνω σ’ αυτό παρόλο που εγώ το ήθελα πιο ανεβασμένο. Το μπάσο είναι κατεβασμένο στη μίξη, αλλά εγώ δεν έκανα τη μίξη. Είχαν προσλάβει άλλον για να κάνει τη μίξη, αφού εγώ δεν ήμουν η αρχική τους επιλογή για να κάνω την παραγωγή και με επέλεξαν εκ νέου, την τελευταία στιγμή, ενώ είχαν συμφωνήσει με άλλον για τη μίξη. Μάλλον όμως ήταν απόφασή τους να έχουν τόσο χαμηλά το μπάσο.
Θυμάσαι κάτι ιδιαίτερο για το “To live is to die”; Το τραγούδι είναι αφιερωμένο στον Burton και αποτελείται από κάποια ριφ που γράφτηκαν πριν το θάνατό του…
Το μόνο που θυμάμαι είναι, πως ήταν το τελευταίο κομμάτι που συνέθεσε ο Cliff. Δυστυχώς δεν μπορώ να σε βοηθήσω σ’ αυτό.
Λίγο πριν μπουν οι METALLICA να ηχογραφήσουν το “Ride the lightning”, τους είχε κλαπεί ο εξοπλισμός στη Βοστώνη κι όταν έφτασαν στη Δανία δοκίμασαν όλους τους ενισχυτές της περιοχής, μέχρι και τον εξοπλισμό τωνMERCYFUL FATE. Είναι αλήθεια αυτό;
(γέλια) Ναι, είναι αλήθεια. Ο James Hetfield είχε ένανMarshall ενισχυτή, τον οποίο τον είχε διαμορφώσει ένας τεχνικός στην Αμερική, ώστε να βγάζει έναν συγκεκριμένο ήχο που άρεσε στον James. Όταν κλάπηκε ο εξοπλισμός τους, ο James δεν είχε την παραμικρή ιδέα για τις ρυθμίσεις που είχε ο ενισχυτής που του είχαν κλέψει και φτάσαμε στο σημείο να βρούμε κυριολεκτικά όλους τους ενισχυτές και τις καμπίνες Marshall που υπήρχαν στη Δανία, συμπεριλαμβανομένων κι αυτών των MERCYFUL FATE, για να δοκιμάσουμε όλους τους πιθανούς και απίθανους ήχους και να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα!!!
Υπάρχει μήπως καμία άλλη εξίσου περίεργη ιστορία από εκείνη την περίοδο;
Βέβαια. Έχω στο μυαλό μου κι άλλη μία τώρα. Στις ηχογραφήσεις του “Ride the lightning”, είχαμε τα ντραμς στο πίσω μέρος του στούντιο, όπου έκανε απίστευτο κρύο. Παρά τη συνεχή θέρμανση που είχαμε, το χιόνι έπεφτε ακατάπαυστα και το κρύο ήταν τσουχτερό. Το αποτέλεσμα αυτού, ήταν να παγώνουν τα ντραμς και να χρειάζονται κούρδισμα κάθε 5-10 λεπτά. Προσλάβαμε λοιπόν τον Flemming Larsen, ο οποίος –αν δεν κάνω λάθος- εκείνη την περίοδο ήταν ντράμερ στους ARTILLERY, για να κουρδίζει τα τύμπανα στις ηχογραφήσεις. Ο Larsen, παρέμεινε από τότε τεχνικός του Lars μέχρι και σήμερα και μάλιστα στο Donington, που ο Lars ήταν άρρωστος, έπαιξε το “Fade toblack” μαζί με τους METALLICA.
Σ’ ευχαριστώ πολύ για τον πολύτιμο χρόνο σου.
Εγώ ευχαριστώ.
Σάκης Φράγκος
http://www.rockhard.gr
