Της Νίνας Κουλετάκη
Ήδη από την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη, γεννήθηκε και η επιθυμία του να απαθανατίσει, μέσω της εικόνας, τον εαυτό του και τα αγαπημένα του πρόσωπα. Οι βραχογραφίες των προϊστορικών χρόνων αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Με την πάροδο των αιώνων τη δυνατότητα αυτή είχαν μόνο οι ευγενείς και εύπορες οικογένειες καθώς, μόνο αυτές, είχαν τη δυνατότητα να πληρώνουν τα πορτραίτα που τους έφτιαχναν οι ζωγράφοι.
Η εφεύρεση της δαγκεροτυπίας το 1839 έδωσε τη δυνατότητα σε όλους σχεδόν να αποκτήσουν το δικό τους πορτραίτο. Το δυσβάσταχτο κόστος του να ποζάρουν για κάποιο ζωγράφο αντικαταστάθηκε από το εύκολα αντιμετωπίσιμο ποζάρισμα στην πρώιμη φωτογραφική μηχανή. Η μεσαία τάξη είχε πλέον τη δυνατότητα όχι μόνο να απαθανατίζει τα ζώντα μέλη της, αλλά και τα νεκρά. Την εποχή αυτή κάνουν την εμφάνισή τους οι μεταθανάτιες φωτογραφίες, κυρίως βρεφών και μικρών παιδιών, όχι τόσο ώστε να υπενθυμίζουν τη θνητότητα του ανθρώπου αλλά -κυρίως- για να κρατήσουν για πάντα οι οικογένειες την εικόνα του προσφιλούς τους νεκρού.





Η μεταθανάτια φωτογραφία έχει αποτελέσει την έμπνευση για πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες. Ενδεικτικά αναφέρω τον Andres Serrano και την αμφιλεγόμενη σχετική σειρά φωτογραφιών του, στην οποία φωτογραφίζει τα πτώματα θυμάτων βίαιων θανάτων, σαν να ήταν πορτραίτα.
Γνωστός για τις μεταθανάτιες φωτογραφίες του, αν και σε εντελώς διαφορετικό πεδίο, είναι και ο Enrique Metinides, φωτογράφος εφημερίδας ο οποίος, αν και φωτογραφίζει θύματα του αστυνομικού δελτίου στην πόλη του Μεξικό, το κάνει με έναν τέτοιο τρόπο ώστε, παρά το αποτρόπαιο του θεάματος να καταφέρνει να έχει και ένα αισθητικό αποτέλεσμα. Έτσι, πολλές γκαλερί και αίθουσες τέχνης, έχουν φιλοξενήσει κατά καιρούς τη δουλειά του.
Ακόμη πιο αμφιλεγόμενος από τους προηγούμενους είναι ο Joel-Peter Witkin, ο οποίος χρησιμοποιεί πτώματα, ή μέλη πτωμάτων, ως αντηρίδες στις μακάβριες φωτογραφικές του συνθέσεις.
Τέλος, η ιρλανδέζα φωτογράφος Maeve Berry έχει εδραιώσει τη φήμη της με τις φωτογραφίες σωμάτων που καίγονται στο κρεματόριο, κατά τη διάρκεια της τελετής καύσης, δημιουργούντας έτσι, κυριολεκτικά, την “τελική” εικόνα.