Αφιέρωμα στον Θανάση Βέγγο

Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού κινηματογράφου και θεάτρου. Άφησε το δικό του ξεχωριστό στίγμα στον χώρο της κωμωδίας με αξεπέραστες επιτυχίες. Χάρισε απλόχερα το γέλιο, αγαπήθηκε από κοινό και συναδέλφους του. Αξιοπρεπής άνθρωπος, ποίησε ήθος μέχρι τέλους. Κατά την διάρκεια της πολυετούς  δημιουργίας του στο θέαμα, κατόρθωσε να γίνει το κωμικό πρόσωπο του Έλληνα. Να είναι ένα πραγματικό σύμβολο, μια αυτοσαρκαστική του ενσάρκωση. Να εξελίξει ένα ταλέντο που έπαιξε κάθε είδους κωμικό έργο, από φάρσα μέχρι αριστοφανική και σουρεαλιστική κωμωδία. Ένας χρόνος (3 Μαΐου 2011) συμπληρώνεται κιόλας από τον θάνατο του μοναδικού Θανάση Βέγγου. Το πλούσιο καλλιτεχνικό έργο που άφησε πίσω του, θα μας τον θυμίζει για πάντα.

 

 

 

 

 

 

 

Ο Θου-Βου που αγαπήσαμε

 

  Ο Θανάσης Βέγγος γεννήθηκε στον Πειραιά, στο Νέο Φάληρο, στις 29 Μαΐου του 1927 από τον Βασίλη και την Ευδοκία Βέγγου, των οποίων ήταν και το μοναδικό παιδί. Ο πατέρας του ήταν δημόσιος υπάλληλος, συγκεκριμένα εργαζόταν στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού, και ήρωας της αντίστασης. Μετά τον πόλεμο, εκδιώχθηκε από τη δουλειά του εξαιτίας των πολιτικών του φρονημάτων. Η απόλυση του πατέρα του προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, σοβαρό οικονομικό πρόβλημα στην οικογένεια του Θανάση, κάτι που τον ανάγκασε να ριχτεί στον αγώνα για το μεροκάματο. Κυριότερη μεταξύ των επαγγελμάτων με τα οποία ασχολήθηκε ήταν η απασχόλησή του σε επεξεργασίες δερμάτων. Συγχρόνως έκανε διάφορα μικροθελήματα στη γειτονιά.

 

  Την περίοδο  1948-1950 υπηρέτησε τη θητεία του ως "ανεπιθύμητος" στρατιώτης στην Μακρόνησο, όπου γνωρίστηκε με τον μετέπειτα γνωστό σκηνοθέτη Νίκο  Κούνδουρο. Αυτή η γνωριμία ήταν καθοριστική μιας και οδήγησε στην πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο, το 1954, στην ταινία «Μαγική Πόλη» του Κούνδουρου. Για τα επόμενα πέντε χρόνια έπαιξε μικρούς ρόλους, εργαζόμενος παράλληλα και ως φροντιστής στα κινηματογραφικά πλατό. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε σε μερικές από τις πιο δημοφιλείς ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως «Ο δράκος» (1956), «Το κορίτσι με τα μαύρα» (1956), «Διακοπές στην Αίγινα» (1957), «Ο Ηλίας του 16ου» (1959),  «Μανταλένα» (1960), «Ποτέ την Κυριακή» (1960). Ο πρώτος του μεγάλος ρόλος ήταν μαζί με τον Νίκο Σταυρίδη στην ταινία «Οι δοσατζήδες» (1960). Την ίδια εποχή, το 1959 , πήρε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού, όχι από Σχολή αλλά ως εξαιρετικό ταλέντο με εξετάσεις σε ειδική επιτροπή. Η παρθενική του εμφάνιση στο θέατρο, ήταν στην επιθεώρηση «Ομόνοια πλατς-πλουτς», δίπλα στους αξέχαστους ηθοποιούς  Νίκο Ρίζο και Γιάννη Γκιωνάκη, επίσης το 1959.

 

 

 Τα επόμενα χρόνια, συνεργαζόμενος κυρίως με τον σκηνοθέτη Πάνο Γλυκοφρύδη αναπτύσσει τον τύπο του νευρικού, αεικίνητου τύπου, που τον καθιέρωσε και αρχίζει να γίνεται δημοφιλής. Με ταινίες όπως «Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ» (1962),  «Μην είδατε τον Παναή» (1962),  «Ζήτω η τρέλα» (1962),  « Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης»  (1963),  καθιερώνεται στη συνείδηση του κοινού. Το 1964 , σε αναζήτηση καλλιτεχνικής ελευθερίας, ίδρυσε τη δική του εταιρία παραγωγής «ΘΒ-Ταινίες Γέλιου». Την περίοδο 1965-1969, συνεργαζόμενος με τον Πάνο Γλυκοφρύδη και τον Ερρίκο Θαλασσινό αλλά και σκηνοθετώντας ο ίδιος κάποιες φορές, γύρισε τις καλύτερες κατά γενική ομολογία ταινίες του, όπως τις «Φανερός πράκτωρ 000» (1967), «Τρελός, παλαβός και Βέγγος» (1967),  «Ποιος Θανάσης;» (1968), που τις χαρακτηρίζουν το σουρεαλιστικό χιούμορ, ο αυτοσχεδιασμός  και η πηγαία ερμηνεία. Αν και γνώρισαν εμπορική και καλλιτεχνική  επιτυχία, οι ταινίες αυτές οδηγούν την εταιρία του Βέγγου σε κλείσιμο και τον ίδιο σε οικονομική καταστροφή, από την οποία θα συνέλθει μόνο μετά από πολλά χρόνια.

 

 Η καριέρα του συνεχίζεται με τον σκηνοθέτη Ντίνο Κατσουρίδη , ενώ η δημοτικότητά του παραμένει σταθερή κι οδηγεί στην αποθέωση του από τον κόσμο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 1971, όπου η ταινία «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση;» αποσπά τα βραβεία κριτικών και κοινού. Άλλη σημαντική ταινία αυτής της περιόδου είναι «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας» (1976). Η θεματολογία των ταινιών του μετατοπίζεται προς την κοινωνική κριτική, ενώ το 1983 απέχει  για λίγα χρόνια από τα κινηματογραφικά πλατό. Την δεκαετία του '80 ασχολείται με το γύρισμα έξι βιντεοταινιών και της τηλεοπτικής σειράς «Βεγγαλικά».   Το 1990  εμφανίστηκε στη σειρά του ΑΝΤ1 «Αστυνόμος Θανάσης Παπαθανάσης».

 

 

 Η επιστροφή του στο σινεμά  γίνεται με την ταινία «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου» (1991) του Παντελή Βούλγαρη. Η ερμηνεία του έχει πια διαφοροποιηθεί, είναι χαμηλών τόνων αλλά μεγάλης εκφραστικότητας, με κορυφαία στιγμή το ρόλο του στην ταινία «Όλα είναι δρόμος» (1998)  Εμφανίστηκε επίσης στην Επίδαυρο, το 1997  στο ρόλο του Δικαιόπολι στους «Αχαρνής» και το 2001 στην «Ειρήνη» του Αριστοφάνη  με μεγάλη επιτυχία. Σχεδόν πενήντα χρόνια μετά την πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση, ο Θανάσης Βέγγος κράτησε έναν από τους βασικούς ρόλους στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά του MEGA  «Περί ανέμων και υδάτων» (2000 –03). Την σεζόν 2009-10, προβλήθηκε από την ΕΤ3 το ηθογραφικό ντοκιμαντέρ «Η Θεσσαλονίκη της νοσταλγίας μας» όπου εμφανιζόταν ο Βέγγος έχοντας στο πλευρό του την Κάτια Δανδουλάκη.  Η τελευταία κινηματογραφική συμμετοχή του ήταν στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά», το 2009.

 

Ήταν μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και του Σωματείου Παραγωγών. Κατοικούσε μόνιμα  στην Αθήνα. Την εποχή που γυριζόταν «Ο δράκος», παντρεύτηκε την Ασημίνα Βέγγου, με την οποία ήταν μαζί μέχρι το τέλος της ζωής του, και είχαν δύο γιους. Τιμήθηκε εν ζωή από πολλούς φορείς και σωματεία, μεταξύ των οποίων, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1993 όπου του δόθηκε Ειδικό Βραβείο για το σύνολο του έργου του,  ο Δήμος Κορυδαλλού τίμησε τον καταξιωμένο ηθοποιό το 2002, δίνοντας το όνομά του στο 1.900 θέσεων, δημοτικό αμφιθέατρο της περιοχής. Τον Οκτώβριο του 2008 ο Δήμος Πειραιά μετονομάζει, ύστερα από απόφαση του Δ.Σ., την πλατεία Ευαγγελισμού στο Νέο Φάληρο, γενέτειρα του ηθοποιού, σε πλατεία Θανάση Βέγγου. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας τον τιμά το 2008, χρίοντας τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα. Στα «Πρόσωπα 2008» του απονεμήθηκε  Ειδικό βραβείο για το σύνολο της καλλιτεχνικής προσφοράς του. Υπήρξε φειδωλός σε δηλώσεις και συνεντεύξεις, ωστόσο στο παρελθόν ο ίδιος είχε δηλώσει: «Δουλεύω με το ένστικτο, δεν έχω κανένα ταλέντο, μόνο αυτή τη φάτσα. Εδώ είναι αποτυπωμένη όλη η μιζέρια, όλη η δυστυχία, όλος ο πόνος του ασήμαντου Έλληνα».

 

Ο Θανάσης Βέγγος νοσηλευόταν από τις 19 Δεκεμβρίου 2010 στην εντατική μονάδα του νοσοκομείου «Ερυθρός Σταυρός»  λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου και την Τρίτη Μαΐου του  2011, λίγο πριν συμπληρώσει τα 84 του χρόνια, άφησε την τελευταία του πνοή, σκορπίζοντας συγκίνηση στο πανελλήνιο. Τάφηκε στην Αμοργό , τόπο καταγωγής της μητέρας του και της γιαγιάς του.

 

 

 

 Μερικές από τις αστείες ατάκες του

 

Μπάτλερ: Πάντα το πιρούνι στο αριστερό και το μαχαίρι στο δεξί. Ποτέ το πιρούνι στο δεξί.

Θανάσης Βέγγος: Γιατί, αν κρατήσω το πιρούνι με το δεξί, τι θα μου κάνουν; Φάκελο;

 «Ένας τρελός τρελός Βέγγος»

 

(Διανέλλος και Βέγγος πέφτουν να κοιμηθούν στο ίδιο κρεβάτι και πριν περάσει ένα λεπτό ο Βέγγος αρχίζει να ροχαλίζει)

 

Λαυρέντης Διανέλλος: Ροχαλίζεις πάντα;

Θανάσης Βέγγος: Μόνο όταν κοιμάμαι...

 «ΘΒ Φαλακρός πράκτωρ»

 

Θανάσης Βέγγος: Ώστε ψάλτης κύριε Δωρόθεε;

Δωρόθεος: Ιεροψάλτης και μάλιστα αριστερός.

Θανάσης Βέγγος: Ααα, της ΕΔΑ δηλαδή.

Δωρόθεος: Όχι, των Αγίων Θεοδώρων.

Θανάσης Βέγγος: Το ίδιο κάνει, Θεοδωρακικός!

«Ο παπατρέχας»

 

Δημήτρης Νικολαίδης: Ώστε θέλεις δουλειά; Τι δουλειά;

Θανάσης Βέγγος: Ό,τι να ΄ναι. Και τα πόδια μου πιάνουνε, και τα χέρια μου πιάνουνε, και το μυαλό μου κόβει...

Δημήτρης Νικολαίδης: Γράμματα ξέρεις;

Θανάσης Βέγγος: Πως αμέ! Δώδεκα!

«Πολυτεχνίτης και Ερημοσπίτης»

 

Βέγγος: Περιμένεις κορίτσι ε; Έρωτας;

Ηλιόπουλος: Εμ...

Βέγγος: Όλα είναι ατμός και διαλύονται. Το χρήμα είναι ατμός και φεύγει. Zεις για λίγο τη ζωή σου και μετά «Άμωμοι εν οδώ αλληλούια».

Ηλιόπουλος: Χαρούμενο θέμα βρήκες. Έχεις κάνει ψάλτnς;

Βέγγος: Όχι. Έχω παρακολουθήσει ένα σωρό κηδείες.

Ηλιόπουλος: Και τι θέλεις τώρα, να παρακολουθήσεις και τη δική μου;

Βέγγος: Όχι, αλλά θα πεθάνεις και συ μια μέρα, δε θα πεθάνεις;

Ηλιόπουλος: Μπα να φας τη γλώσσα σου, χτύπα ξύλο χριστιανέ μου. Κουνήσου από τη θέση σου.

Βέγγος: Κουνnθείς δεν κουνnθείς, ουδείς γλυτώνει το μοιραίο. «Η ζωή εισερχομέ¬νη από την πόρτα, ο θάνατος παραμονεύει στο παράθυρο». Θρασύβουλος

«Ο ατσίδας»

 

Συνέντευξη του Θανάση Βέγγου στην ΕΤ3 και τον Τέρενς Κουίκ το 2009:

Αρθρογράφος: Αλέξανδρος Παπαδόπουλος,