Εννέα εκπληκτικοί συγγραφείς και ο περίεργος θάνατός τους

Δυστυχώς, για κάποιους από αυτούς τους συγγραφείς, το δικό τους τέλος ήταν πολύ πιο περίεργο από οτιδήποτε στη φαντασία τους. Παρακάτω, αναφέρονται εννέα από τους πιο περίεργους τρόπους με τους οποίους διάσημοι συγγραφείς έφυγαν από τη ζωή.

1. Edgar Allan Poe
Κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς τι συνέβη στον Edgar Allan Poe, αλλά σίγουρα δεν ήταν κάτι καλό. Στις 3 Οκτωβρίου του 1849, ο Poe βρέθηκε σε έναν δρόμο της Βαλτιμόρης, σχεδόν αναίσθητος και ντυμένος με ρούχα που δεν ήταν δικά του. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου παρέμεινε τέσσερις ημέρες, πριν τελικά φύγει από τη ζωή στις 7 Οκτωβρίου, σε ηλικία 40 ετών. Ενάμιση αιώνα μετά, εμφανίστηκαν διάφορες θεωρίες γύρω από το θάνατό του. Κάποιοι βιογράφοι πιστεύουν πως ο Poe είχε πάθος με το αλκοόλ -μήπως πέθανε από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ; Φορούσε τα ρούχα κάποιου άλλου -μήπως ήταν θύμα κάποιας συμμορίας, που τον νάρκωσε, του φόρεσε άλλα ρούχα και τον περιέφερε από μέρος σε μέρος; Κανείς δεν γνωρίζει. Είναι ένα μυστήριο που ταιριάζει απόλυτα στον Edgar Allan Poe.


2. Christopher Marlowe
Στις 30 Μαΐου του 1593, ο 29χρονος Άγγλος ποιητής και σεναριογράφος Christopher Marlowe βρισκόταν σε ένα σπίτι στο Ντέπφορντ, μαζί με άλλους τρεις γνωστούς του. Μετά από αρκετές ώρες κατανάλωσης αλκοόλ, ο συγγραφέας και ένας από την παρέα του, ο Ingram Frizer, άρχισαν να διαφωνούν. Μετά την ανταλλαγή «διαφόρων κακόβουλων χαρακτηρισμών», οι δύο άντρες άρχισαν να τσακώνονται. Ο Frizer τράβηξε ένα στιλέτο και το έμπηξε στο κεφάλι του Marlowe, ακριβώς πάνω από το δεξί του μάτι, καταφέρνοντάς του ένα τραύμα βάθους 5 εκατοστών, που στάθηκε μοιραίο για τον ποιητή.


3. Percy Bysshe Shelley
Στις 8 Ιουλίου του 1822, ένα μήνα πριν από τα 30α του γενέθλια, η βάρκα του ποιητή έπεσε σε καταιγίδα, στον Κόλπο Σπέτζια της Ιταλίας. Ο Shelley, ένας φίλος του και ο 18χρονος βαρκάρης του, πνίγηκαν. Το πτώμα του Shelley ξεβράστηκε στην ακτή μετά από εβδομάδες και αποτεφρώθηκε στην άμμο παρουσία φίλων του, μεταξύ των οποίων και ο Λόρδος Μπάιρον. Παραδόξως, η καρδιά του δεν αποτεφρώθηκε. (Πιθανόν να έπασχε από μία ασθένεια που προκάλεσε την ασβεστοποίησή της.) Ένας φίλος του, που βρισκόταν στην αποτέφρωση, άρπαξε την καρδιά από τις φλόγες και την παρέδωσε στη σύζυγο του Shelley, τη συγγραφέα του Frankenstein, Mary Shelley. Ο θρύλος θέλει τη Shelley να είχε κρατήσει την καρδιά του στο γραφείο της.


4. Virginia Woolf
Η Virginia Woolf έπασχε από κατάθλιψη. Προσπάθησε να αυτοκτονήσει πρώτη φορά το 1904, σε ηλικία 22 ετών. Η τελευταία της προσπάθεια, η οποία ήταν και μοιραία, έγινε μετά από 40 χρόνια. Ήταν λίγο πριν ξεκινήσει ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος. Ολοένα και πιο απογοητευμένη από τη δουλειά της και αναστατωμένη με την κατάσταση που επικρατούσε στον κόσμο, η Woolf έπεσε σε βαριά κατάθλιψη. Στις 28 Μαρτίου του 1941, φόρεσε το παλτό της, έφυγε από το σπίτι της στο Ρόντμελ, γέμισε τις τσέπες της με βαριές πέτρες και περπάτησε μέχρι τον ποταμό Ouse, όπου και πνίγηκε. Το γράμμα που είχε αφήσει πριν αυτοκτονήσει στο σύζυγο και συνεργάτη της επί 30 συναπτά έτη, Leonard, ήταν θλιβερό. «Είμαι σίγουρη ότι θα ξανατρελαθώ. Νιώθω ότι δεν θα αντέξουμε να ξαναπεράσουμε μία παρόμοια τραγική κατάσταση. Αυτή τη φορά δεν μπορώ να συνέλθω. Έχω χάσει τα πάντα εκτός από τη σιγουριά μου για την καλοσύνη σου. Δεν μπορώ να σου καταστρέφω άλλο τη ζωή. Δεν νομίζω ότι έχουν υπάρξει ποτέ πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι από μας τους δύο. V.»


5. Zelda Fitzgerald
Ο γάμος της Zelda με τον F. Scott Fitzgerald φαινόταν ρόδινος εκ πρώτης όψεως: δύο όμορφοι, ταλαντούχοι νέοι, που πρωταγωνιστούσαν στο λογοτεχνικό σκηνικό. Με το πέρασμα των χρόνων, όμως, τα πράγματα πήραν άσχημη τροπή. Το ζευγάρι τσακωνόταν άσχημα, ειδικά μετά την κυκλοφορία του αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος της Zelda με τίτλο Save Me the Waltz, στο οποίο αναφερόταν σχεδόν με κάθε λεπτομέρεια στον αποτυχημένο της γάμο. Ο F. Scott Fitzgerald ξεκίνησε να πίνει. Η Zelda άρχισε να έχει πολύ περίεργη συμπεριφορά, και μετέπειτα διεγνώσθη ότι πάσχει από σχιζοφρένεια. Το 1936, η Zelda Fitzgerald εισήχθη στην Ψυχιατρική Κλινική Highland της Βόρειας Καρολίνα, στην οποία μπαινόβγαινε για το υπόλοιπο της ζωής της. Στις 10 Μαρτίου του 1948, η κλινική έπιασε φωτιά. Η Zelda και άλλοι οκτώ ασθενείς σκοτώθηκαν.

6. Ernest Hemingway
Όταν ο Ernest Hemingway ήταν γύρω στα 50, πέρασε μία πολύ δύσκολη φάση στη ζωή του και άρχισε να πίνει πολύ. Η υγεία του ήταν σε άσχημη κατάσταση και οι δύο συντριβές αεροσκαφών που βίωσε στην Αφρική σίγουρα δεν βοήθησαν -το αεροσκάφος του συνετρίβη όταν ο Hemingway έκανε σαφάρι και στη συνέχεια, το αεροσκάφος που πήγε για να τον σώσει, συνετρίβη και αυτό. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, έπασχε από χρόνιους πόνους και βαριά κατάθλιψη. Οι θεραπείες, στις οποίες υπεβλήθη για να ξεπεράσει την κατάθλιψη, το 1960, του προκάλεσαν απώλεια μνήμης και δεν μπορούσε πλέον να γράψει. Τότε ήταν που ο Hemingway διαπίστωσε ότι δεν αντέχει άλλο. Στις 2 Ιουλίου του 1961, κάθισε στο φουαγιέ του σπιτιού του και αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι με ένα δίκαννο. Στην αρχή, οι αναφορές έλεγαν πως το όπλο εκπυρσοκρότησε κατά λάθος, την ώρα που ο συγγραφέας το καθάριζε, καθώς ο στιγματισμός για έναν αυτόχειρα ήταν πολύ μεγαλύτερος εκείνη την εποχή απΆ ότι σήμερα. Τελικά, όμως, αποκαλύφθηκε η αλήθεια.

7. Dante Alighieri
Ο Dante, ο κορυφαίος ποιητής της Ιταλίας και συγγραφέας της Θείας Κωμωδίας, πέθανε από ελονοσία στη Ραβέννα της Ιταλίας στο 1321. Πολλοί πέθαιναν εκείνη την εποχή από ελονοσία, αλλά αυτό που ακολούθησε μετά κάνει τη μεταθανάτια ύπαρξη του Δάντη τόσο περίεργη. Μετά την ταφή του στη Ραβέννα, η γενέτειρα του Δάντη, η Φλωρεντία (που παρεμπιπτόντως τον είχε διώξει και τον είχε καταδικάσει σε θάνατο) αποφάσισε πως τον ήθελε πίσω. Για να αποφύγουν το ενδεχόμενο να κλέψουν οι Φλωρεντίνοι τη σωρό του, οι κληρικοί της Ραβέννα αποφάσισαν να κρύψουν τη σωρό του μέσα σε ένα τείχος. Η μυστική τοποθεσία είχε ξεχαστεί μέχρι το 1865, όταν ένας εργάτης ξέθαψε τη σωρό του κατά τη διάρκεια των εργασιών ανακαίνισης μίας εκκλησίας. Το αλλόκοτο της ιστορίας είναι πως μέχρι να ξαναταφεί ο Δάντης, πολλοί πήγαν και πήραν κομμάτια από τη σωρό του. Το 1878, ο πρώην κληρικός της Ραβέννα, παρέδωσε καταντροπιασμένος ένα κουτί με τα κόκκαλα του Δάντη που είχε κλέψει ο ίδιος.


8. Sylvia Plath
Η φεμινίστρια ποιήτρια-σύμβολο, Sylvia Plath, αναφέρει την εμπειρία της με την κατάθλιψη στο αυτοβιογραφικό της μυθιστόρημα με τίτλο The Bell Jar, καθώς και τα ποιήματα Daddy και Lady Lazarus. Είχε υποβληθεί σε πολλές αναποτελεσματικές θεραπείες για τη χρόνια κατάθλιψη, μεταξύ των οποίων και το ηλεκτροσόκ. Το πρωινό της 11ης Φεβρουαρίου του 1963, την ώρα που τα παιδιά της κοιμόντουσαν στο διπλανό δωμάτιο, στο σπίτι της οικογένειας στο Λονδίνο, σφήνωσε στην πόρτα, που χώριζε το δωμάτιο των παιδιών και την κουζίνα, βρεγμένες πετσέτες και άφησε ένα σημείωμα στον γείτονά της, ζητώντας του να καλέσει έναν γιατρό. Στη συνέχεια, γονάτισε στο πάτωμα και έβαλε το κεφάλι της όσο πιο βαθιά μπορούσε στο φούρνο υγραερίου. Η Plath βρέθηκε νεκρή, με το κεφάλι της μέσα στο φούρνο.

9. Tennessee Williams
Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ σεναριογράφος, κέρδισε μία θέση στο δράμα με έργα όπως Το Γυάλινο Θηριοτροφείο και το Λεωφορείο ο Πόθος. Στην προσωπική του ζωή, ωστόσο, ο Williams πάλευε με την κατάχρηση ουσιών. Στις αρχές της δεκαετίας του ΅60, είχε φτάσει να καπνίζει καθημερινά δύο πακέτα τσιγάρα, να καταναλώνει μισό μπουκάλι αλκοόλ και να πίνει μία χούφτα χάπια. Στις 24 Φεβρουαρίου του 1983, την ώρα που έπαιρνε τα βραδινά του ηρεμιστικά, ο Williams πνίγηκε μέχρι θανάτου με ένα καπάκι από μπουκάλι σιροπιού, σε δωμάτιο του ξενοδοχείου Elysee, στη Νέα Υόρκη. Τα φάρμακα που έπαιρνε ανέστειλαν την τάση για εμετό και έτσι ο Williams δεν μπορούσε να βγάλει το καπάκι. Η σωρός του βρέθηκε το επόμενο πρωί.

Όσκαρ Ουάιλντ : Υπέρκομψος, νάρκισσος, εξιλαστήριο θύμα

Οσκαρ Ουάιλντ (1854-1900)

α. Θύμα και ιδιοφυΐα

Οι φιλοδοξίες μου δεν σταματούν στη συγγραφή ποιημάτων. Θέλω να κάνω την ίδια μου τη ζωή ένα έργο τέχνης. Γνωρίζω την αξία ενός ωραίου ποιήματος, αλλά γνωρίζω επίσης και την αξία ενός τριαντάφυλλου, ενός κρασιού καλής χρονιάς, ενός χρωματιστού λαιμοδέτη κι ενός πιάτου με λεπτή γεύση.

Ο Οσκαρ Ουάιλντ, το πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο καλλιτέχνη της βικτοριανής εποχής, κάτι σαν αρχηγός σχολής ας πούμε, είναι το βεβαιωμένο πρότυπο του μεγάλου αντικειμενικού δράματος των ηθών, που αρχίζοντας μ' έναν συγκρατημένο χλευασμό ανάμικτο με μπόλικη δόση δέους, επιτυχίας και φήμης, καταλήγει σ' έναν διασυρμό που παρόμοιό του -λόγω των καταστρεπτικών του συνεπειών- δεν έχει γνωρίσει από τότε ο κόσμος του πολιτισμού και της γνώσης.

Ετσι η θυματοποίηση του Ουάιλντ και του Ουαϊλδισμού έχει στην ολοκλήρωσή της μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που άπτονται τόσο της πολιτικής όσο και της κοινωνικής χειραφετήσεως, καθώς οδηγούνται απ' τη στενή δίοδο του ύστερου ρομαντισμού του 19ου αιώνα στον ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό στίβο του 20ού.

Αναγνωρισμένος προφήτης, είτε το θέλουμε είτε όχι, των προσωπίδων που πέφτουν κι εγκαταλείπονται σταδιακά στον καινούριο αιώνα της απομυθοποίησης των πάντων, ο Οσκαρ Ουάιλντ, αυτός ο λάτρης των πολλαπλών προσωπείων προς χάριν της αληθείας, είναι, περισσότερο από κοσμικός συγγραφέας και εκκεντρικός φιλόσοφος, ένας μανιερίστας του αναρχισμού, ένας υπέρκομοψος επαναστάτης της περιεσκεμμένης αντίρρησης.

Αυτό που βλέπει ένας επαγγελματίας βιογράφος σαν τον Ρίτσαρντ Ελμαν στην περίπτωση του Οσκαρ Ουάιλντ, και μαζί του κι εμείς, δεν αντιστοιχεί παρά σε μιαν υπερώριμη περίοδο της τέχνης και της καλλιτεχνικής εμπειρίας, όπου ακριβώς, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Καντ, ο πολιτισμός εξελίσσεται σε μια δεύτερη ανθρώπινη φύση και η τέχνη σε μια δεύτερη ζωή, πολλαπλάσια σε αξία από την πρώτη φυσική ζωή. Ετσι η τέχνη από αξία μορφωτική και παιδαγωγική, πρέπει ν' ακολουθήσει πορεία ανάλογη με την εξέλιξη των αισθητήριων οργάνων:η όραση, το μάτι, από μέσο και όργανο της βούλησης μεταμορφώνεται απ' τον ιδιοτελή σκοπό της ατομικότητας, σε τρόπον ώστε το διακοσμείν να είναι ανώτερο από τη χρησιμότητα και το συμπεριφέρεσθαι προτιμότερο από το νοείν. Μόνον οι ρηχοί και οι αναίσθητοι δεν κρίνουν απ' τα φαινόμενα, μας λέει ο Ουάιλντ, εφαρμόζοντας τον κανόνα των αισθήσεων όχι μόνο στις καλές τέχνες ή στη ζωγραφική, αλλά και στις σχέσεις, στον χαρακτήρα, στη ζωή.

Γνωρίζουμε βέβαια ότι δεν είναι ο Ουάιλντ αυτός που εφηύρε τη λέξη και το όνομα του αισθητισμού, παρ' όλο που πρέπει ν' αναγνωρίσουμε στον περίφημο πνευματικό του τυχοδιωκτισμό την πατρότητα της αρίβιστικης αμετροέπειας. Ο Γ. Μ. Γέητς, αν και νεότερός του, είχε διαγνώσει καλύτερα από κάθε άλλον ότι ο Ουάιλντ ήταν ένα πρόσωπο περισσότερο της δράσης, της αγοράς, παρά της θεωρίας. Πράγματι: με τον προτεστάντη αν και Ιρλανδό Ουάιλντ ο εστετισμός ξεφεύγει απ' τα σχολικά έδρανα της Οξφόρδης και ο εραλδικός, σχεδόν μεσαιωνικός αισθητισμός του Ράσκιν και η ωραιοπαθής πρόζα του Παίητερ, βγαίνουν στους δρόμους του Λονδίνου, του Πικαντίλι και της Τάιτ στρήτ, μην περιφρονώντας τη Νέα Υόρκη, τη Βοστόνη, ακόμα και τα ορυχεία του Κολοράντο, όπου στους εργάτες των υπόγειων στοών ο Ουάιλντ αναγνωρίζει τους πιο κομψά ντυμένους Αμερικανούς. Η ιδιοφυΐα του, που θεωρήθηκε γέννημα κλοπής, προπαγάνδας και ντιλενταντισμού, ένα κράμα επιτηδευμένου χιούμορ και στρεψοδικίας απαράμιλλης, οφείλει στα δύο παράλληλα στυλ τη διαιώνιση της μεγαλοσύνης του:στην εκλαΐκευση της ομορφιάς χρωστάει ο Ουάιλντ τον διασυρμό του και στον σαρκασμό της κοινωνίας την τραγική πτώση του.

β. Ενα τρομερό παιδί χωρίς αντίπαλο

Κάθε μέρα δυσκολεύομαι όλο και περισσότερο να ζήσω σύμφωνα με τη γαλάζια πορσελάνη μου.

Ο Οσκαρ, πολύ πριν γίνει ο αυθεντικός καλλιτέχνης που γνωρίζουμε, ήταν ήδη η ενσάρκωση της νέας εποχής. Χαϊδεμένο παιδί των μίντια του καιρού του, των χειροκροτημάτων και των ρεπορτάζ που αλληλοδιαδέχονται το ένα το άλλο με την αγχώδη συντομία ενός τηλεγραφήματος, είναι περισσότερο ένας θηριοδαμαστής, ένας ζογκλέρ του ξαναμμένου για το καινούριο κοινού. Ο πιο δοξασμένος animateur του αιώνα του, ένα είδος Γουόρχολ της εποχής του γκαζιού, του κίτρινου Τύπου και των δεξιώσεων, είναι το πιο παράδοξο είδος σχολαριόπαιδου με εμφάνιση τζέντλεμαν και πόζα ναρκισσιστή. Η επιτυχία του στην Αμερική, οικονομική και καλλιτεχνική, έχει σχεδόν μια ταχύτητα τηλεγραφική. Πολλοί λένε ότι η καλύτερη διαφήμιση είναι η αυτοδιαφήμιση. Η καλοσφιγμένη, αν και πλαδαρή σιλουέτα του, τα περίφημα χρυσοκίτρινα σακάκια του, οι γιακάδες με τους τεράστιους λαιμοδέτες με τους σφραγιδόλιθους που φτάνουν μέχρι τους ώμους, η δυσθεώρητη κορμοστασιά του με το λικνιστικό βάδισμα, τα πανταλόνια του μέχρι το γόνατο και το ηλιοτρόπιο στην μπουτονιέρα αποτελούν για το ευρύ κοινό το ιδεόγραμμα του εστέτ, την καρτουνίστικη εφημερία του στυλ πάνω στο περιεχόμενο, του φαινομένου πάνω στην ουσία.

Οι περίφημες διαλέξεις του, κάτι σαν one man show της διακωμώδησης και των ηθών, είναι θεατρικές παραστάσεις χωρίς υπόθεση, υπέροχες πρεμιέρες με εξασφαλισμένη την προσέλευση του κοινού και την αποδοκιμασία των κριτικών. Οταν με λοιδορούν, τότε ξέρω ότι πέτυχα, θα πει αργότερα ο ίδιος ο Ουάιλντ. Ποιον ενδιαφέρει αν ευσταθούν οι απόψεις του; Σημασία έχει η ομορφιά της έκφρασης και η δύναμη της γλώσσας, η ισάξια ποιότητά τους με τους χρωματισμένους καμβάδες του Τέρνερ, με τις πέτρες της Βενετίας, με τα δράματα του Αισχύλου ή του Σαίξπηρ. Παρ'όλα τα υπέροχα έργα τέχνης που σαπίζουν στα μουσεία, η ζωή είναι ανιαρή, ο κόσμος τιποτένιος και σκληρός, οι άνθρωποι αναίσθητοι, η τέχνη που πλασάρεται και επικρατεί, τετριμμένη και βαρετή. Η δεύτερης ποιότητας τέχνη ακολουθείται από δεύτερης ποιότητας έπιπλα, δεύτερης ποιότητας ρούχα, από δεύτερης ποιότητας ζωή. Οι κουφιοκεφαλάκηδες και οι Φιλισταίοι αναδεικνύονται τιμητές των πάντων, τα άδεια κορμιά και οι άδειες ψυχές είναι στην ημερήσια διάταξη. Ο καλλιτέχνης παραμένει άδοξος και μοναχικός σ' έναν κόσμο πλημμυρισμένο από επίπλαστες και φθαρμένες προσταγές.

Το κοινό γούστο, αν δεν είναι αγελαίο και ψευδοανθρωπιστικό, είναι φαύλο και εμπορεύσιμο.

Οι σύγχρονες πόλεις, από κατορθώματα πολιτισμού, ένα συνονθύλευμα καμινάδων, χρήματος και γκρίζας μονοτονίας. Μόνο το προικισμένο άτομο έχει σημασία. Οπως ο κόσμος αρχίζει με τη γέννησή μας και τελειώνει με τον θάνατό μας, έτσι και ο μόνος έρωτας που δεν εξαντλείται είναι ο έρωτας του εαυτού μας.

Ο Οσκαρ Ουάιλντ, ο μετ' επιτάσεως εραστής της χρυσαφένιας επιδερμίδας του Υλα και του Νάρκισσου, συνάντησε την τέχνη με τη νεότητα και προσπάθησε να τις συνδέσει εκ νέου και αμετάκλητα. Εφερε το χρώμα στην τέχνη του λόγου, τη μεταλλική αντήχηση των αγαλμάτων στην πεζότητα. Ο άνθρωπος προσχωρεί στο είδος του με την πάροδο των ετών. Στα νιάτα του είναι ζώο, λουλούδι ή λίθος πολύτιμος, παρά σάρκα και οστά συντονισμένα από μια θνητή καρδιά. Ο οίκτος και η θλίψη μπορεί να περιμένουν για να συμπληρώσουν το καταχθόνιο σχέδιο των Θεών. Ο Μπωντλαίρ περιγράφει τα μαλλιά της αγαπημένης του σαν ένα διάδημα βασίλισσας, τα στήθη της, ενώ αποκρούουν τον πόθο, εξαπολύουν τα θανατηφόρα βέλη της ηδονής. Ο αντιαθλητικός Οσκαρ μεταγγίζει την ακολασία του στα μαρμάρινα σώματα των αθλητών της Αρχαίας Ελλάδας. Ο υπέρτατος τίτλος τιμής είναι να είσαι αρχαίος Ελληνας.

Το λευκό μπράτσο του Απόλλωνα και το στήθος του Αντίνοου αξίζουν, όχι μόνο τον έρωτα των αρχαιολόγων και των ειδικών, αλλά τρυπώνουν κάτω απ' τα σεντόνια του, φιλούν με τα άοσμα φιλιά τους τα ζωντανά χείλη των θνητών.

Αφύσικη και ανώφελη στην ανιδιοτέλειά της η ομορφιά, σκαλισμένη στην ηθική παγωνιά της Δεσποινίδος Μωπέν του Θεόφιλου Γκωτιέ, ικανή να διεγείρει τον φόβο περισσότερο απ' τον πόθο, γίνεται το μοτίβο που θα χρωματίσει Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι με την απόχρωση του κακού. Αυτή η θρησκεία της ομορφιάς, που στην περίπτωση του Γκωτιέ, του Πόε ή του Υσμάνς, είναι θηλυκή ή εν πάσει περιπτώσει αμφίφυλη, στον Ουάιλντ φαντάζει αγορίστικη και ελληνική. Δεν έχει σημασία αν ο Ουάιλντ βρήκε στον Κύριο Αφροδίτη της Ρασίλντ ή στο Μαρτύριο του Αγιου Σεβαστιανού του Γκουίντο Ρένι τον ιδεότυπο της ομοφυλοφιλίας που έλειπε απ' το συβαριτικό λεξιλόγιο του αισθητισμού, αλλά ότι στην παράδοση του οξφορδιανού σοδομισμού ενοφθαλμίζει τους σεβάσμιους αρχαίους μύθους. Η πρόθεση είναι σαφής, το πόρισμα επιδιωκόμενο: στη δημοκρατία του αισθητισμού η ομοφυλόφιλη ακολασία έχει τα ίδια δικαιώματα με την ετεροφυλόφιλη. Η περίπλοκη αισθησιοκρατία της παρακμής, το γυναικείο φύλο και η ηδονή της αβύσσου ή του κακού εμπλουτίζονται με κάτι καινούριο: δίπλα στη μιγάδα του Μπωντλαίρ, προστίθεται τώρα ο χρυσαφένιος Μπόζι, ο λόρδος Αλφρεντ Ντάγκλας.

γ. Το απόν μουσείο Οσκαρ Ουάιλντ

Αλλαξα τα μυαλά των ανθρώπων και τα χρώματα των πραγμάτων. Δεν υπήρχε τίποτα απ' όλα όσα έλεγα ή έκανα που να μην προκαλεί δέος στους ανθρώπους. Πήρα το δράμα, την πιο αντικειμενική μορφή τέχνης, και το έκανα έναν τρόπο έκφρασης τόσο προσωπικό όσο και η λυρική ποίηση. Δράμα, μυθιστόρημα, έμμετρο ποίημα, πεζό ποίημα, ευφυής ή φανταστικός διάλογος: ομόρφυνα ό, τι έπιανα στα χέρια μου μ' έναν νέο τρόπο ομορφιάς. Εδωσα στην αλήθεια το ψεύτικο και το αληθινό επειδή της ανήκουν δικαιωματικά και έδειξα ότι το ψέμα κι η αλήθεια είναι απλώς και μόνο μορφές πνευματικής ύπαρξης. Αντιμετώπισα την τέχνη σαν την υπέρτατη πραγματικότητα και τη ζωή σαν μια απλή μορφή μυθοπλασίας. Αφύπνισα τη φαντασία στον αιώνα μου τόσο, που δημιουργήθηκε ένας μύθος κι ένας θρύλος γύρω από το όνομά μου. Συνόψισα όλα τα συστήματα σε μια φράση κι όλη την ύπαρξη σ'ένα επίγραμμα.

De Profundis

Κανένας ίσως διανοούμένος ή καλλιτέχνης δεν προσφέρεται όσο ο Ουάιλντ για τη δύσκολη, και εν πολλοίς ανέφικτη, τέχνη της βιογραφίας, μια και τη μυθοπλαστική της δύναμη τη δανείζεται απ' τους χίλιους δυο χρωστήρες της πραγματικότητας, από κινητά και ακίνητα στοιχεία, που κάποτε πρέπει να εισέλθουν σε μια αληθοφανή όσο και παρακινδυνευμένη τροχιά γύρω απ'τον κεντρικό πυρήνα του υπαρκτού προσώπου.

Ετσι λοιπόν το στοίχημα του Ρίτσαρντ Ελμαν σ' αυτό το κύκνειο έργο του ήταν πολλαπλάσια επιβαρημένο, όχι τόσο απ' τις πολλές και επιτυχημένες βιογραφίες του Ουάιλντ που προηγήθηκαν της δικής του, αλλά απ' το χρυσαφένιο δόλωμα που προσφέρει απλόχερα ο ίδιος ο Ουάιλντ σε κάθε επίδοξο βιογράφο του, αφού ο συγγραφέας του Ευτυχισμένου Πρίγκιπα και του Κήπου με τις Ροδιές είναι εξαντλητικά βιογραφημένος από την ίδια του τη ζωή.

«Είναι υπέροχο να μιλούν για σένα, αλλά να μη σε αναγνωρίζουν, να μη σου μιλούν», θα πει προς το τέλος της ζωής του.

Ετσι λοιπόν αυτό το πομπώδες, αν και ντελικάτο υλικό, που είχε μπροστά του ο καθηγητής της αγγλικής λογοτεχνίας, παρ' όλο που σε γενικές γραμμές ήταν ίδιο με το υλικό ζωής ενός Τζόις, ενός Ελιοτ ή ενός Σουίνμπερν, ήταν ταυτόχρονα υπέρμετρα τεζαρισμένο, σχεδόν διάφανο, κάτι σαν αρχαία παλινωδία, ξαναβαφτισμένη απ' τα θαμπά νήματα του χρόνου και του παρελθόντος.

Λίγοι καλλιτέχνες, εκτός ίσως απ' τον Ζαν Ζενέ, αξιώθηκαν στις μέρες μας ενός βιογραφικού πορτρέτου που να μην όζει μυρωδιάς σπουδαστηρίου, φορμόλης ή κιτρινισμένου χαρτιού κι ακόμη λιγότεροι που η ανάρτησή τους με τις «πινέζες» της αξιολογήσεως να μην επέφερε το ξεθώριασμα και την οριστική αρχειοθέτησή τους στο πάνθεον των κάθε είδους πνευματικών μορφών. Ετσι λοιπόν αν ο Οσκαρ Ουάιλντ δεν χωράει ακόμη στις ταφικές κι εθιμοτυπικές τελετές της λογοτεχνίας, αυτό το οφείλει όχι τόσο γιατί είναι διασπασμένος σε ποικίλους τόπους και τοποθεσίες καλλιτεχνικές ή φιλοσοφικές όσο γιατί η κληρονομιά του ακόμα διασπαθίζεται από εκατοντάδες επιγόνους, που πολλοί εν αγνοία τους ή ακόμα και σε αντίθεση με αυτήν συνεχίζουν να την απομυζούν, δίχως εντούτοις να μπορούν να καταστρέψουν την ικμάδα της. 

Χάρης Μεγαλυνός

Κατερίνα Γώγου - Η ασυμβίβαστη ποιήτρια

Η Κατερίνα Γώγου γεννήθηκε στην Αθήνα την 1η Ιούνη 1940. Από πολύ μικρή, 5 χρονών, ως παιδί θαύμα, δούλεψε σε παιδικούς θιάσους και στη συνέχεια επαγγελματικά, σαν ηθοποιός στον κινηματογράφο και στο θέατρο. Συμμετείχε σε πολλές ταινίες("Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο/1959", "Άπονη ζωή/1964", "Δεσποινίς Διευθυντής/1964", "Η δε γυνή να φοβείται τον άντρα/1965", "Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση/1971" κ.ά.) , ενώ στο θέατρο έπαιξε από επιθεώρηση μέχρι τραγωδία(θίασος Κ. Κουν). Πρωταγωνίστησε στις εξής ταινίες : α) «Το & βαρύ πεπόνι»(Π. Τάσιου, 1977 κέρδισε το Βραβείο Ερμηνείας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), β) «Παραγγελιά»(Π. Τάσιου, 1980 μέρος της ταινίας βασίζεται σε ποιήματά της) και γ) «Όστρια»(Α. Θωμόπουλου, 1984 / συνεργάστηκε στο σενάριο / πήρε το Κρατικό Βραβείο Ερμηνείας και μοιράστηκε το Βραβείο Σεναρίου με τον Α. Θωμόπουλο). Την Τετάρτη το απόγευμα, 6 Οκτωβρίου 1993, μια είδηση ακούστηκε στα ραδιόφωνα και στις τηλεοράσεις “Η ηθοποιός Κατερίνα Γώγου, 53 ετών, βρέθηκε νεκρή την Κυριακή, αλλά μόλις χθες διαπιστώθηκε η ταυτότητα της”, έλεγαν οι εκφωνητές λίγο πριν μεταδώσουν το δελτίο καιρού της επόμενης μέρας. Η Κατερίνα αυτοκτόνησε στις 3-10-1993

Καμμιά φορά ανοίγει η πόρτα σιγά σιγά και μπαίνεις. Φοράς κάτασπρο κουστούμι και λινά παπούτσια. Σκύβεις βάζεις στοργικά στη χούφτα μου 72 φράγκα και φεύγεις. Έχω μείνει στη θέση που με άφησες για να με ξαναβρείς. Όμως πρέπει να έχει περάσει πολύς καιρός γιατί τα νύχια μου μακρύνανε και οι φίλοι μου με φοβούνται. Κάθε μέρα μαγειρεύω πατάτες έχω χάσει την φαντασία μου και κάθε φορά που ακούω "Κατερίνα" τρομάζω. Νομίζω ότι πρέπει να καταδώσω κάποιον. Έχω φυλάξει κάτι αποκόμματα με κάποιον που λέγανε πως είσαι εσύ. Ξέρω πως λένε ψέματα οι εφημερίδες, γιατί γράψανε ότι σου ρίξανε στα πόδια. Ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια. Στο μυαλό είναι ο Στόχος το νου σου ε;

"Πάει. Αυτό είταν. 

Χάθηκε η ζωή μου φίλε 

μέσα σε κίτρινους ανθρώπους 

βρώμικα τζάμια 

κι ανιστόρητους συμβιβασμούς. 

Αρχισα να γέρνω σαν εκείνη την ιτιούλα 

που σού χα δείξει στη στροφή του δρόμου. 

Και δεν είναι που θέλω να ζήσω. 

Είναι το γαμώτο που δεν έζησα". 

Η Κατερίνα Γώγου αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην ελληνική ποίηση. Η αιώνια έφηβος, η οργισμένη, η πιο σπαρακτικά ραγισμένη φωνή της γενιάς της.Μια ποιήτρια που έγραφε για να μην εκραγεί, που είχε κάνει τον πόνο και το παράπονο στίχους, κι αυτοί οι στίχοι ήταν παραπονεμένοι και οργισμένοι, αλλά πάνω απ' όλα αληθινοί. Όπως έχει ειπωθεί “Η Κατερίνα Γώγου έκανε ποίηση σε μια εποχή που οι άλλοι 'ποιητές' έκαναν δημόσιες σχέσεις. Πάνω απ' όλα ήταν η ίδια ποίηση. Ανάμεσα σε χάπια, ποτά, σβησμένα τσιγάρα, φτωχογειτονιές, προδοσίες...". Όσα χρόνια κι αν περάσουν η Γώγου θα παραμένει η ποιήτρια των νεοτέρων γενιών, αφού με τους νέους, κατά κύριο λόγο "συνομίλησε". Όπως αναφέρει ο Λεωνίδας Χρηστάκης, η Κατερίνα ήταν έξω από κάθε λογής εκδοτικά και καλλιτεχνικά κυκλώματα και κλίκες και γι' αυτό σπάνια γίνονταν γι' αυτήν αναφορές στα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης. Ο Τηλέμαχος Χυτήρης, ποιητής και πρώην υπουργός δε δίστασε να χαρακτηρίσει την Κατερίνα σαν τον: "Μαγιακόφσκι της Πλατείας Εξαρχείων". 

Μα πιο πολύ μιλούν γι’ αυτήν τα ποιήματά της γεμάτα από πόνο, οργή, πάθος και απέραντη ευαισθησία... Γιατί πάνω από όλα, η Κατερίνα Γώγου είναι ποιήτρια, μια ξεχωριστή φωνή μέσα στην ποίηση, η “αιώνια έφηβος, η οργισμένη, η πιο σπαρακτικά ραγισμένη φωνή της γενιάς της”. Μια φωνή που αγαπήθηκε και διαβάστηκε πολύ από τους ανυπότακτους νέους κάθε εποχής. Το σίγουρο είναι ότι η Κατερίνα ήταν ένας ασυμβίβαστος άνθρωπος, κάποια που δεν άντεχε όλο αυτό τον πόνο και την αθλιότητά γύρω της, και έβγαζε ποιητικές κραυγές μπας και ξυπνήσουν οι χαρτοφυλακένιοι άνθρωποι. Οι κραυγές της δεν πήγαν χαμένες, αφού όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι διαβάζουν την ποίησή της, όλο και περισσότεροι αληθινοί άνθρωποι την ανακαλύπτουν.

Το 1991 προετοίμαζε μια μουσικοθεατρική παράσταση με τίτλο τη γνωστή λατινική φράση «Ρεγκίνα ρόζας άματ» «Η βασίλισσα αγαπάει τα τριαντάφυλλα»). Η κλονισμένη από ψυχολογικά προβλήματα και οικονομικές δυσκολίες υγεία της δεν της επέτρεψαν να πραγματοποιήσει το σχέδιό της. 

Και το 1991 έλεγε: " Έχω ένα παράπονο... Άκου το. Ελεύθερος σκοπευτής ήταν ο Νικόλας Άσιμος. Τον δολοφόνησαν. Τον Παύλο Σιδηρόπουλο, το ίδιο. Η μόνη επιζώσα είμαι εγώ...". 

Δυο χρόνια αργότερα έδωσε η ίδια τέλος στη ζωής της. 

Η Κατερίνα Γώγου έζησε τα τελευταία χρόνια της μέσα στην απομόνωση και στα ναρκωτικά. Ελάχιστοι φίλοι δίπλα της όπως ο Νικόλας Άσιμος που έφυγε το 1988, ο Παύλος Σιδηρόπουλος που έφυγε δυο χρόνια μετά τον Νικόλα και ο Γιάννης Σκανδάλης ο οποίος έμεινε δίπλα της μέχρι το τέλος στηρίζοντας και βοηθώντας την ,φεύγοντας και αυτός ένα χρόνο μετά την Κατερίνα . 

Γιατί κι οι φίλοι της, “τα μαύρα πουλιά”, είναι βιαστικοί σαν εκείνη… 

Ίσως όμως και να μην έχει σημασία, όπως έλεγε η Κατερίνα οι ρίζες δεν είναι για να επιστρέφουμε σ’ αυτές, αλλά για να βγάζουν κλαδιά...

Εμένα οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά
που κάνουν τραμπάλα στις ταράτσες ετοιμόρροπων σπιτιών
Εξάρχεια Πατήσια Μεταξουργείο Μέτς.
Κάνουν ότι λάχει.
Πλασιέ τσελεμεντέδων και εγκυκλοπαιδειών
φτιάχνουν δρόμους και ενώνουν έρημους
Διερμηνείς σε καμπαρέ της Ζήνωνος
επαγγελματίες επαναστάτες
παλιά τους στρίμωξαν και τα κατέβασαν
τώρα παίρνουν χάπια
και οινόπνευμα για να κοιμηθούν
αλλά βλέπουν όνειρα και δεν κοιμούνται.
Εμένα οι φίλοι μου είναι σύρματα τεντωμένα
στις ταράτσες παλιών σπιτιών
Εξάρχεια Βικτόρια Κουκάκι Γκύζη.
Πάνω τους έχετε καρφώσει εκατομμύρια σιδερένια μανταλάκια
Τις ενοχές σας αποφάσεις συνεδρίων
δανεικά φουστάνια
σημάδια από καύτρες περίεργες ημικρανίες
απειλητικές σιωπές κολπίτιδες
ερωτεύονται ομοφυλόφιλους
τριχομονάδες καθυστέρηση
το τηλέφωνο το τηλέφωνο το τηλέφωνο
σπασμένα γυαλιά το ασθενοφόρο κανείς.
Κάνουν ότι λάχει.
Όλο ταξιδεύουν οι φίλοι μου
γιατί δεν τους αφήσατε σπιθαμή για σπιθαμή
Όλοι οι φίλοι μου ζωγραφίζουνε με μαύρο χρώμα
γιατί τους ρημάξατε το κόκκινο
γράφουνε σε συνθηματική γλώσσα
γιατί η δικιά σας μόνο για γλείψιμο κάνει.
Οι φίλοι μου είναι μαύρα πουλιά και σύρματα
στα χέρια σας. Στο λαιμό σας.
Οι φίλοι μου.

Στην κηδεία της οι πιο αταίριαστοι άνθρωποι. Κομμάτια μιας ζωής στο θέατρο και το σινεμά, την ποίηση και τους δρόμους... 

Οι ιδανικοί αυτόχειρες της λογοτεχνίας

«Το να πεθαίνεις είναι μια τέχνη» έγραφε η Σύλβια Πλάθ (1932-1963) στο ποίημα της Λαίδη Λάζαρος, το 1962. Λίγο καιρό αργότερα, στις 11 Φεβρουαρίου του 1963, η Πλαθ αυτοκτόνησε, εισπνέοντας φυσικό αέριο από το φούρνο. Λίγο πριν, είχε φροντίσει να αφήσει γάλα και φαγητό για τα δυο της παιδιά. Ο γιος της Νίκολας, αυτοκτόνησε και αυτός το 2009, αποδεχόμενος έτσι την αυτοκτονική παρακαταθήκη που του κληροδότησε η μητέρα του. Κρεμάστηκε στο σπίτι του στην Αλάσκα ενώ έπασχε από κατάθλιψη.   

Τι είναι αυτό που οδηγεί πολλούς ανθρώπους της τέχνης στην πράξη της αυτοκτονίας;

 Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στους μεγάλους λογοτέχνες, δεν είναι λίγες εκείνες οι περιπτώσεις των συγγραφέων και ποιητών που έδωσαν τέλος στη ζωή τους και μάλιστα σε μικρή ηλικία. Τους περισσότερους από τους αυτόχειρες λογοτέχνες, πριν αυτοκτονήσουν τους είχε χτυπήσει η κατάθλιψη ή κάποιο είδος ψυχικής διαταραχής καθώς αρκετοί από αυτούς είχαν νοσηλευτεί σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Τα πνευματικά τους όμως παιδιά έχουν παραμείνει αναλλοίωτα μέσα στον χρόνο, λαμπρά τεκμήρια της ιδιοφυούς τους υπόστασης, της καλλιτεχνικής τους φλόγας. Καθίσταται για τους ανθρώπους αυτούς δυσβάσταχτη η συμβίωση και η επιβίωση τελικά, στη δυσκίνητη μηχανή ενός κόσμου που είναι χτισμένος έξω από τα προσωπικά τους μέτρα, έξω από την δική τους σφαίρα θεώρησης των πραγμάτων; Είναι πολύ πιθανό. Παρακάτω ακολουθούν μερικά παραδείγματα σπουδαίων ξένων αλλά και Ελλήνων λογοτεχνών που αφαίρεσαν τη ζωή τους, αποδεικνύοντας ότι κάποιες φορές ένα χάρισμα μπορεί να χρησιμοποιήσει το κεντρί του και να τσιμπήσει τον ξενιστή του, ίσως ως αντίτιμο για το δώρο που το δόθηκε.

Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ (1899-1961) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς του 20ου αιώνα ενώ είχε τιμηθεί το 1953 με το βραβείο Πούλιτζερ και το 1954 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Εθελοντής στον Ερυθρό Σταυρό από το 1917 ήρθε σε επαφή με την πικρή ωμότητα του πολέμου, ενώ η αποτυχία ενός ειδυλλίου στα πρώτα χρόνια της ζωής του τον σημάδεψε, προκαλώντας του βαρύ ψυχικό τραύμα το οποίο κουβάλησε σε όλη του τη ζωή. Από τότε ο Χέμινγουεϊ παντρεύτηκε συνολικά 4 φορές. Το 1928 ο πατέρας του αυτοκτονεί. Το 1954 δεν μπόρεσε να παραστεί στην απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας που του απένειμαν ύστερα από σοβαρούς τραυματισμούς οφειλόμενους σε 2 αεροπορικά δυστυχήματα κατά την διάρκεια της επίσκεψής του στην Αφρική. Τα χρόνια που ακολούθησαν την βράβευση του, ο Χέμινγουει επιδόθηκε στην κατάχρηση αλκοόλ. Το 1960 νοσηλεύτηκε στην κλινική Mayo λόγω της κατάθλιψης και της παράνοιας που είχε εμφανίσει, όπου και υποβλήθηκε σε θεραπείες με ηλεκτροσόκ, οι οποίες όμως του προκάλεσαν απώλεια μνήμης. Μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας την άνοιξη του 1961, τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι (με τον ίδιο τρόπο δηλαδή που είχε αυτοκτονήσει και ο πατέρας του).

«Θάρρος είναι να μην αφήνεις ποτέ τους φόβους σου να επηρεάζουν τις πράξεις σου» είχε πει οΆρθουρ Καίσλερ (1905-1983). Ο Βρετανός συγγραφέας και δημοσιογράφος απίστησε ως προς το ίδιο του το απόφθεγμα, όταν την 1^η Μαρτίου του 1983 αυτός και η σύζυγος του αυτοκτόνησαν στο σπίτι τους στο Λονδίνο, ενώ ο Κέσλαιρ έπασχε από Πάρκινσον και λευχαιμία. Άφησαν ένα σημείωμα αυτοκτονίας όπου ο Καίσλερ εξηγούσε την αδυναμία του να ζήσει κανονικά λόγω της ασθένειας του και η γυναίκα του την αδυναμία της να συνεχίσει να ζει χωρίς τον άντρα της.

«Αγαπημένε. Έχω τη βεβαιότητα πως παραφρονώ ξανά..Και δεν θα γιατρευτώ αυτή τη φορά. Αρχίζω να ακούω φωνές και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ...». Μερικά από τα τελευταία λόγια της Βιρτζίνια Γουλφ (1882-1941) στο σημείωμα αυτοκτονίας που άφησε προς τον άντρα της, Λέοναρντ Γουλφ, λίγο πριν βυθιστεί με πέτρες στις τσέπες της, στον ποταμό Ουζ του Σάσεξ στις 28 Μαρτίου του 1941. Η κορυφαία Αγγλίδα μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος υπέστη μια σειρά από κλονισμούς, εξαιτίας των πολλαπλών θανάτων μελών της οικογενείας της, γεγονός που την οδήγησε στην κλινική για ένα διάστημα. Οι επαναλαμβανόμενες καταθλιπτικές της περίοδοι καθώς και η σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη από τους ετεροθαλείς αδερφούς της επέτειναν την ψυχική της κατάρρευση αφήνοντας άθικτες όμως τις λογοτεχνικές της ικανότητες. Η μανιοκατάθλιψη την ταλάνισε καθόλη της την ζωή και χρωμάτισε το λογοτεχνικό της έργο, ενώ λίγο πριν την αυτοκτονία της την είχε πια επηρεάσει σε τέτοιο βαθμό που ήταν ανίκανη πλέον να γράψει.

«Και η λευκή φωνή μου μίλησε. Σκοτώσου!» γράφει ο Georg Trakl (1887-1914) στο ποίημα του «Αποκάλυψη και Αφανισμός». Ο Αυστριακός ποιητής, η οικογένεια του οποίου αδιαφορούσε για την λογοτεχνική του φύση, φαίνεται να βιώνει έντονα και επίπονα κατά τη διάρκεια του βίου του την αίσθηση του μη ανήκειν. Με τάσεις φυγής και απόρριψης της τακτοποιημένης ζωής που ήθελαν να του επιβάλλουν, εισέρχεται από πολύ μικρή ηλικία στον κόσμο των ναρκωτικών. Η εξάρτηση του αυτή και η συναισθηματική του αστάθεια επιδεινώθηκαν με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, οπότε και αυξήθηκαν οι κρίσεις κατάθλιψεις και οι τάσεις αυτοκτονίας. Τον Νοέμβριο του 1914 τερματίζει τη σκοτεινή του ύπαρξη μετά από μεγάλη δόση κοκαΐνης, σε ηλικία μόλις 27 ετών.

«Έχω τόσο αποκαρδιωθεί από το δεδομένο της θνητότητάς μου που έχω αποφασίσει ν αυτοκτονήσω» γράφει η Σάρα Κέην (1971-1999) στο θεατρικό της έργο «Η ψύχωση των 4:48». Με ιστορικό βαριάς κατάθλιψης και εθελοντικής νοσηλείας, η Αγγλίδα θεατρική συγγραφέας, της οποίας τα έργα χαρακτηρίζονται από ωμή βία και ακραίες σεξουαλικές πράξεις, υπηρετεί ένα θέατρο που υπάρχει για να διαφεύγει τους περιορισμούς των ειδικών, το οποίο όμως σε κάθε περίπτωση κατορθώνει να αγγίξει ποικιλοτρόπως τον δέκτη του. Η Κέην βρέθηκε κρεμασμένη στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν ύστερα από μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας.

Πίσω στα ελληνικά δεδομένα, ο Κώστας Καρυωτάκης (1896-1928), ποιητής και πεζογράφος, απόφοιτος Νομικής, γράφει στις τελευταίες του σημειώσεις «Συνιστώ σε όσους σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν να αποφύγουν την μέθοδο του πνιγμού, εάν γνωρίζουν καλό κολύμπι. Εγώ ταλαιπωρήθηκα στη θάλασσα δέκα ώρες και δεν κατάφερα τίποτα». Λίγη ώρα μετά αυτοκτόνησε με το πιστόλι στην καρδιά στην πόλη της Πρέβεζας, τον Ιούλιο του 1928. «Ήταν η ζωή τους λένε τραγωδία» γράφει στο ποίημα του «Ιδανικοί Αυτόχειρες» μη μπορώντας ο ίδιος ποτέ να συμφιλιωθεί με την ασθένεια της σύφιλης που τον ταλάνιζε.




 

«Δεν ξέρω πώς να σκοτώσω τις ατέλειωτες ώρες της ημέρας» αναφέρει στο «Παραμύθι χωρίς όνομα» ηΠηνελόπη Δέλτα (1874-1941). Βρίσκει τον τρόπο την Άνοιξη του 1941, τολμώντας το απονενοημένο διάβημα στο σπίτι της στην Κηφισιά, παίρνοντας δηλητήριο. Πεθαίνει πέντε μέρες αργότερα. Βαθειά ευαίσθητη προσωπικότητα η Δέλτα δυσκολεύτηκε να ενταχθεί στις αυστηρές αρχές ανατροφής της οικογενείας της, ενώ ο γάμος της με τον Στέφανο Δέλτα (άνθρωπος όμως βαθειά καλλιεργημένος που την βοήθησε σημαντικά ως προς την πνευματική της εξέλιξη) είναι αποφασισμένος από τον πατέρα της καθώς εξυπηρετεί την επιχειρηματική του δραστηριότητα. Η φλογερή σχέση που ανέπτυξε με τον Ίωνα Δραγούμη για πολλά χρόνια και η αδυναμία της να αφήσει την οικογένεια της, χαρακτηριζόμενη από μια βαθιά αίσθηση καθήκοντος που έτρεφε, την οδηγούν στην εξομολόγηση του πάθους της για τον Δραγούμη στον άντρα της αλλά και σε δυο απόπειρες αυτοκτονίας. Όταν πλέον ο Δραγούμης συνδέεται με την Μαρίκα Κοτοπούλη, η Δέλτα θα φορέσει μαύρα μέχρι το τέλος της ζωή της, αφήνοντας πίσω της χιλιάδες χειρόγραφες σελίδες που περιέγραφαν την σχέση τους.

Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-1944). Ο Έλληνας ποιητής του μεσοπολέμου αυτοκτόνησε στο σπίτι του με το πιστόλι του πατέρα του. Απόφοιτος και αυτός της Νομικής σχολής, δεν άσκησε ποτέ το επάγγελμα, ενώ εκτός από ποιήματα, έχει γράψει πάνω από 100 πεζογραφήματα και δεκάδες διηγήματα. Φτωχός και καταπονημένος από τα ναρκωτικά και τον έκλυτο βίο, στα τελευταία του ποιήματα κυριαρχεί η μελαγχολία για τα χαμένα ιδανικά και το αίσθημα της νοσταλγίας. «Κι όπως κυλά στα βάθη του κενού μου, σαν άστρο φλογερό στον άξονα του, δε νιώθω πια να ζει παρά το Νου μου, στην Απεραντοσύνη του Θανάτου» γράφει στο ποίημα του Θάνατος.

Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο παραδείγματα σημαντικών ανθρώπων της παγκόσμιας και ελληνικής λογοτεχνίας που αποφάσισαν να δώσουν τέλος στη ζωή τους. Δύσκολα παιδικά χρόνια, βαριές ασθένειες, κατάθλιψη, τάσεις φυγής, το αίσθημα του μη ανήκειν, υπερευαισθησία απέναντι στη στεγνή πραγματικότητα, ασφυκτικοί κοινωνικοί κλοιοί. Όλα αυτά θα τα βρει σίγουρα κανείς ανάμεσα στους ιδανικούς λογοτέχνες αυτόχειρες αλλά και στους αυτόχειρες γενικά. Όμως ο λόρδος Τσέστερφηλντ λέει «Την απραξία την θεωρώ ένα είδος αυτοκτονίας». Όλοι οι παραπάνω λογοτέχνες υπήρξαν άνθρωποι οι οποίοι έδωσαν σάρκα και οστά στο χάρισμά τους, το αγκάλιασαν, το αποδέχτηκαν και εκείνο κυοφόρησε και γέννησε τα πνευματικά τους έργα παρά την τρομερή κατάληξη των κατόχων του. Ίσως το χειρότερο αμάρτημα να είναι τελικά αυτού του είδους η αυτοκτονία: η απραξία, η ακινητοποίηση, τα αποξηραμένα χαρίσματα. Είναι κι αυτό μια μορφή βεβήλωσης, ένα είδος θανάτου.

τάφοι διασήμων Part1