Η Etta James όταν “έπιανε τις ψιλές της” τέντωνε τόσο πολύ τα ζυγωματικά της που τα μάτια της γίνονταν μικρές σχισμές σαν κερματοδέκτες, ακυρώνοντας κάθε πιθανή φιλαρέσκεια που θα μπορούσε να έχει –σχεδόν στερεοτυπικά- μία κοπέλα του Los Angeles των 30’s και των 40’s. Δεν νιαζόταν για το παιχνίδι της “γάτας”, δεν είχε ανάγκη να “κουνήσει την ουρά της”, το δωρικό φωνητικό στιλ της διέλυε κάθε κλισέ περί “αδύναμης γυναικείας” φύσης. Η Etta James ήταν μία από τις σημαντικότερες ερμηνεύτριες της rock’n’roll περιόδου –ένα εμβληματικό όνομα αναφοράς για κάθε “έμψυχο” κορίτσι που βγήκε στο μικρόφωνο από το 1955 και μετά.
Η Etta James τραγουδούσε με την γενναιότητα και την “ανοιχτότητα” του ανθρώπου που ακούγεται σαν να “μην έχει τίποτα άλλο να χάσει”. Ήταν μία τραγουδίστρια που ούτε λίγο ούτε πολύ κατάφερε να φέρει το rhythm ‘n’ blues στα rodeos της αμερικανικής επαρχίας, τα blues στα αστικά λευκά σαλόνια, το rock ‘n’ roll στα ύποπτα bars των πίσω δρόμων που έπαιζαν “παράνομη” και επικίνδυνη soul. Η Εtta James ήταν τραγουδίστρια πάνω και πέρα από τα μουσικά είδη και τους διαχωρισμούς, κυριολεκτικά – το λέω χωρίς καμία διάθεση εξωραϊστικού ρομαντισμού. Τραγουδούσε σαν να μην έχει ουδεμία αντίληψη περί του τι κάνει τις μουσικές να διαφοροποιούνται μεταξύ τους: η ίδια η φωνή της και η συναισθηματική ενέργεια που ανέδιδαν οι ερμηνείες της ήταν καταλυτική. Ποιο rock, και ποια blues, ποια soul και ποια country; Η Etta (η στιβαρή μιγάδα Jamesetta Hawkins) βρισκόταν πάνω από τα παιχνίδια που στήνουν οι άνθρωποι μεταξύ τους για να μπορούν να βρίσκουν λόγους να διαιρούνται πολιτισμικά και πολιτικά. Και σοφά, όλο αυτό το παιχνίδι της pop κουλτούρας με τις έννοιες και τους ορισμούς, της ήταν απόλυτα ακατανόητο.
Η Etta James ποτέ δεν υπήρξε hipster. Δεν ήταν το it girl καμμίας φράξιας. Δεν έπαιξε σε ιλουστρασιόν lobbies, δεν ήταν ούτε στο ελάχιστο, ματαιόδοξη, ακόμα και στην εποχή του αποκορυφώματος της εμπορικής επιτυχίας της στα πρώτα χρόνια των 60’s τότε που η δισκογραφική βιομηχανία, την ήθελε ξανθιά σαν την Doris Day να ποζάρει στα εξώφυλλά της για να καλοπιάσει τους “νοικοκυραίους”. Η Etta, ήταν μία λαϊκότατη τραγουδίστρια, που δεν ήξερε τα πώς και τα γιατί – συχνά η ζωή την έβρισκε απροετοίμαστη: βούτηξε βουλιμικά στην αυτοκαταστροφή των drugs, στα 70’s, έκανε προσπάθεια να αποτοξινωθεί στο Tarzana Rehabillitation Center ξανακύλησε σε όλη τη διάρκεια των 80’s, μπήκε στην κλινική της Betty Ford αλλά μέχρι να πεθάνει τη συνήθεια των υπνωτικών δεν την είχε κόψει. Όπως κάθε γνήσια, δραματική καλλιτέχνιδα (από αυτές που αφήνουν τα δράματα να τις αλώσουν και όχι αυτές που τα δημιουργούν επί τούτου ως φόντο), η Etta James έκανε τατουάζ στην ψυχή της τα “πάνω” και τα “κάτω” αυτής της οδύσσειας και αυτό ακριβώς ήταν η καλλιτεχνική προσφορά της: η ερμηνευτική απόδοση αυτών των ουλών.
Δεν είναι μόνο η μουδιαστική φωνή της στο ζαλιστικό αποκορύφωμα της soul, “At Last”, η σχεδόν gospel απόδοση του “προσωπικού” rock’n’roll της στο “Something’s Got A Hold On Me” το πάντρεμα της soul με την country στο “All I Could Do Was Cry” –κάπως σαν πληγωμένη και τραχιά Patsy Cline- η ψυχαγωγική pop του “Pushover” –φανταστείτε την Betty Everett με ξύπνιες αισθήσεις- ή το αιχμηρό rhythm ‘n’ blues του Clarence Carter στο “Tell Mama” και η αφηγηματικότητα του bluesy “Almost Persuaded” συν φυσικά το απόλυτο ερμηνευτικό ζενίθ της “I’d Rather Go Blind”. Δεν είναι μόνο η αποδόσεις της στο “You Can Leave Your Hat On” και το “Piece Of My Heart” δεν είναι η πάντα αξιοπρεπής και περήφανη παρουσία της στη σκηνή ακόμα και στα χρόνια που υπέφερε γονατισμένη κάτω από την ίδια την αδυναμία της να διαχειριστεί την ζωή και την καριέρα της. Δεν είναι μόνο ο τρόπος που έχει αποτυπωθεί στο βινύλιο η τραγουδιστική δεινότητά της. Και βέβαια δεν είναι τα όψιμα Grammies της βιομηχανίας (μόλις το 1995 έσπευσαν να της απονείμουν το πρώτο Grammy για το “Mystery Lady – Songs Of Billie Holiday” και το 2004 να της “φορτώσουν” άλλα δύο για το Καλύτερο Blues Album της χρονιάς, για το “Let’s Roll”) που φρόντισε να αποπληρώσει αναδρομικά, το ηθικό “γραμμάτιό της”.
Αυτό που κάνει την Etta James μία αναντικατάστατη τραγουδίστρια είναι το ότι από όλες τις επιγόνους της (η τερατωδώς “τεχνική” Joss Stone, η η “λίγη” Diana Ross, η γκλαμουράτη-μέσα-στα-jeans-μου, Sheryl Crow ή ακόμα και η αντι-starAdele) καμία δεν θα καταφέρει ποτέ να προσομοιάσει στα αισθήματα που χρωμάτιζε η Etta James με τις ερμηνείες της, πέραν ίσως από την αδικοχαμένη Amy Winehouse η οποία επίσης είχε εσωτερικά στο κορμί της αντίστοιχα οδυνηρά τατουάζ που έβγαζε στο τραγούδι της.