ΒΟΛΤΑΙΡΟΣ

ΒολταίροςΕυρωπαϊκός Διαφωτισμός. Πνευματική ανεκτικότητα. Έντονη κοινωνική και πολιτική δράση.

Ο Βολταίρος (ψευδώνυμο του François Marie Arouet) γεννήθηκε στο Παρίσι το 1694 και πέθανε στην πατρίδα του το 1778. Έτυχε εξαιρετικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο Jesuit. Ήταν φύση έξυπνη και δημιουργική, εύθυμη και ρηξικέλευθη. Είχε αξιοσημείωτες δεξιότητες στη συγγραφή έμμετρου λόγου. Το 1717 συνέγραψε μια σειρά σατιρικών ποιημάτων, τα περιεχόμενα των οποίων γελοιοποιούσαν τη γαλλική κυβέρνηση. Έτσι ο Βολταίρος νωρίς νωρίς συνελήφθη από τις γαλλικές αρχές και οδηγήθηκε στις φυλακές της Βαστίλης, όπου και παρέμεινε για έντεκα μήνες.

Αργότερα (1726 - 1729) έζησε στην Αγγλία ως εξόριστος, εξαιτίας της διένεξής του μ' έναν ευγενή. Εκεί ο Βολταίρος επηρεάστηκε απ' τις φιλοσοφικές θεωρήσεις του Λοκ και του σπουδαίου Νεύτωνα. Καθώς περνούσαν τα χρόνια, ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα κυρίως στο συγγραφικό τομέα. Με τα έργα του τόνιζε την υπέρτατη αξία του δικαιώματος ελεύθερης έκφρασης του ανθρώπου, ελεύθερης υπεράσπισης οποιουδήποτε δόγματος. Με μεγάλη οξύνοια διετύπωσε τον ορισμό της πνευματικής ανεκτικότητας που με τόση επιτυχία ο ίδιος πρέσβευε. Έτσι λοιπόν έγραψε σ' ένα φίλο του: « Δε συμφωνώ ούτε με μια λέξη απ' όλα όσα λες, αλλά θα υπερασπίζω και με το τίμημα της ζωής μου ακόμα, το δικαίωμά σου ελεύθερα να λες αυτά που πρεσβεύεις .».

Ο Βολταίρος ήλθε σε ρήξη με τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία, εξαιτίας του αυταρχικού και ανελεύθερου τρόπου δράσης της και από πολλούς θεωρήθηκε, λανθασμένα, άθεος. Έτσι, μετά το θάνατό του, η εκκλησία αρνήθηκε την ταφή του σε εκκλησιαστικό έδαφος. Τελικά ενταφιάστηκε σ' ένα αββαείο στην Καμπανία.

Το 1791 η σωρός του μεταφέρθηκε τελικά στο Παρίσι, όμως ο επιβλητικός τάφος του καταστράφηκε κι η σωρός του χάθηκε. Η καρδιά του, παρολαυτά, αφαιρέθηκε απ' το σώμα του και τώρα βρίσκεται στην εθνική βιβλιοθήκη του Παρισιού. Ο εγκέφαλός του επίσης, αποσπάστηκε και μετά από περιπέτειες ενός αιώνα περίπου, χάθηκαν τα ίχνη του μετά από μια δημοπρασία.

Ο Βολταίρος δικαίως θεωρήθηκε από πολλούς ως ο κυριότερος εκπρόσωπος του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. 

ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ

• «Αγάπα την αλήθεια, μα έχε συγκατάβαση και στην πλάνη.»
• «Αν αμφιβάλεις για μια πράξη αν είναι δίκαιη ή άδικη, άπεχε απ' αυτήν.»
• «Αν δεν υπήρχε Θεός, θα βρισκόμασταν στην ανάγκη να βρούμε έναν.»
• «Αν μισώ τους τυράννους, πολύ περισσότερο μισώ τους κόλακες.»
• «Αν πρέπει να απεχθάνεται κανείς τις ραδιουργίες, πρέπει να σέβεται την ένωση των πραγματικών ανθρώπων των γραμμάτων. Είναι το μοναδικό μέσο για να τους δώσει την υπόληψη που τους είναι απαραίτητη.»
• «Ας εργαζόμαστε χωρίς διαμάχες. Είναι ο μόνος τρόπος να κάνουμε τη ζωή ανεκτή.»
• «Για να γράψεις καλά την ιστορία πρέπει να ζεις μέσα σε χώρα ελεύθερη.»
• «Για να μάθεις να εκδικείσαι, πρέπει πρώτα να μάθεις να υποφέρεις.»
• «Δικαιοσύνη, εργατικά χέρια, μυαλό ικανό να γενικεύει τις ιδέες, γλώσσα αρκετά εύστροφη για να τις εκφράζει... Να τα μεγάλα ευεργετήματα που έδωσε το υπέρτατο Ον στον άνθρωπο, κατ' εξαίρεση από τ' άλλα ζώα.»
• «Είμαστε όλοι καμωμένοι από αδυναμίες και λάθη. Ας συγχωρήσουμε αμοιβαία τις ανοησίες μας: είναι ο πρώτος νόμος της φύσης.»
• «Είναι τιμιότερο να κινδυνέψουμε για να σώσουμε έναν ένοχο, παρά να καταδικάσουμε έναν αθώο.»
• «Εκτιμώντας την υπεροχή των άλλων, την κάνουμε κτήμα μας.»
• «Εμπιστεύεται κανείς εύκολα τις δυστυχίες που ξεπερνάει.»
• «Η αισιοδοξία είναι τρέλα, που θέλει να βλέπουμε το καθετί σωστό, κι όταν ακόμα είναι λάθος.»
• «Η δημοκρατία δεν είναι καθόλου θεμελιωμένη πάνω στην αρετή. Είναι θεμελιωμένη στη φιλοδοξία κάθε πολίτη που περικλείνει και τη φιλοδοξία όλων των άλλων.»
• «Η δουλειά μάς προστατεύει από τρία πράγματα: την ανία, τη διαφθορά και τον πόθο.»
• «Η ελπίδα που διαψεύστηκε, καταθλίβει κι αποθαρρύνει.»
• «Η ιδέα είναι μια εικόνα που ζωγραφίζεται μέσα στο μυαλό μου.»
• «Η ιστορία δεν είναι τίποτα άλλο από μια καχεκτική εικόνα των ανθρώπινων κακοτυχιών και εγκλημάτων.»
• «Η ιστορία είναι η αφήγηση γεγονότων που δόθηκαν για αληθινά, σε αντίθεση με τη μυθολογία που είναι η αφήγηση γεγονότων που δόθηκαν για ψεύτικα.»
• «Η κοινή γνώμη είναι τόσο πολύ η βασίλισσα του κόσμου που όταν το δίκαιο θέλει να την πολεμήσει, σ' αυτή την περίπτωση καταδικάζεται σε θάνατο.»
• «Η μυθολογία είναι η πρωτότοκη αδελφή της ιστορίας.»
• «Η χώρα όπου το εμπόριο είναι ελεύθερο, θα είναι πάντοτε η πιο πλούσια και η πιο ανθισμένη χώρα, τηρουμένων των αναλογιών.»
• «Θεός κι ελευθερία είναι η προσευχή μου.»
• «Κανένας μας δεν έχει ζήσει χωρίς να γνωρίσει τα δάκρυα.»
• «Μπορεί να μην συμφωνώ με ό,τι υποστηρίζεις. Μα θα υπερασπίσω μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να διατυπώνεις ελεύθερα τις απόψεις σου.»
• «Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να ζήσει είτε μέσα στους σπασμούς της ανησυχίας, είτε μέσα στο λήθαργο της πλήξης.»
• «Ο άνθρωπος που στη διαθήκη του αφήνει χρήματα σε φιλανθρωπικά ιδρύματα, απλώς παραχωρεί αυτά που πλέον δεν του ανήκουν.»
• «Ο γάμος είναι μια μοναδική περιπέτεια, ανοιχτή για τους δειλούς.»
• «Ο φιλόσοφος δεν είναι ενθουσιώδης. Δεν αυτοανακηρύσσεται ποτέ σε προφήτη. Δεν λέει καθόλου ότι εμπνέεται απ' τους θεούς.»
• «Ο φόβος ακολουθεί το έγκλημα κι αυτό είναι η ποινή του.»
• «Ο χαρακτήρας του κοινού λαού μεταβάλλεται μέσα σε μία μόνο μέρα.»
• «Οι γυναίκες μοιάζουν με τα ισπανικά σπίτια, που έχουν πολλές πόρτες και λίγα παράθυρα. Πολύ πιο εύκολο είναι να μπει κανείς στην καρδιά τους, παρά να δει τι γίνεται μέσα σ' αυτές.»
• «Οι ενάρετες γυναίκες μοιάζουν με τα ισπανικά σπίτια, που έχουν πολλές πόρτες και λίγα παράθυρα. Πιο εύκολο είναι να μπει κανείς στην καρδιά τους, παρά να δει τι γίνεται μέσα σ' αυτές.»
• «Οι επιτυχίες είναι αρκετές για την υπόληψη, όχι όμως για τη δόξα.»
• «Οι θρησκείες διαρκούν πάντοτε περισσότερο απ' τις αυτοκρατορίες.»
• «Οι πρώτες βάσεις κάθε ιστορίες είναι οι αφηγήσεις των πατεράδων στα παιδιά, που μεταβιβάζονται σε συνέχεια απ' τη μια γενιά στην άλλη.»
• «Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Δεν είναι η καταγωγή αλλά η αρετή μόνο που τους κάνει να διαφέρουν.»
• «Όλοι οι λαοί έχουν γράψει την ιστορία τους, όταν μπόρεσαν να τη γράψουν.»
• «Ονομάζω ελευθερία το να μπορώ ανεμπόδιστα να σκέπτομαι ή να μην σκέπτομαι για κάτι, να κινούμαι ή να στέκομαι, σύμφωνα με την εκλογή του πνεύματός μου.»
• «Όταν κάποιος φαίνεται στην ηλικία σαν να είναι πατέρας της γυναίκας του, κινδυνεύει να μην είναι πατέρας των παιδιών του.»
• «Όταν τα 'χουμε όλα χαμένα, όταν δεν έχουμε πια ελπίδα, η ζωή είναι όνειδος και ο θάνατος καθήκον.»
• «Περιφρονείτε τα βιβλία εσείς που όλη σας η ζωή είναι βουτηγμένη μέσα στη ματαιότητα και στη φιλοδοξία, και στην αναζήτηση των ηδονών ή μέσα στην οκνηρία. Αλλά σκεφτείτε πως όλος ο γνωστός κόσμος δεν κυβερνιέται παρά μόνο με τα βιβλία, εκτός απ' τα άγρια έθνη.»
• «Σε κάθε συγγραφέα πρέπει να διακρίνουμε τον άνθρωπο απ' τα έργα του.»
• «Τα βιβλία είναι όπως οι άνθρωποι. Μικρός αριθμός παίζει σπουδαίο ρόλο. Τ' άλλα αποτελούν το πλήθος.»
• «Τα δάκρυα είναι η βουβή διάλεκτος του πόνου.»
• «Τα πλούτη κάνουν τη γυναίκα αλαζονική, η καλλονή την κάνει ύποπτη και η ασχήμια μισητή.»
• «Τα πλούτη κάνουν τη γυναίκα αλαζονική, η ομορφιά ύποπτη και η ασχήμια μισητή.»
• «Τα χάδια της γυναίκας είναι γλυκά, όταν είναι κανένας παιδί. Όλα τ' άλλα χάδια κάνουν κακό.»
• «Το να εκδικείται κανείς, ακόμη και τον εχθρό του, είναι κακό. Το να μην εκδικείται κανένα είναι ανωτερότητα.»